W orbicie „500+”. Funkcjonowanie ubogich rodzin wielodzietnych w warunkach zmiany polityki rodzinnej w Polsce
Abstrakt
The analyses and conclusions presented in the article are based on the results of qualitative panel surveys conducted among large indigent families in the years 2013 to 2014 and in 2017. The survey attempted to answer the questions of whether and to what extent the implementation of a pro-family policy in Poland in 2016 influenced the situation of large families receiving institutional social aid. On what do these families spend the payments received from the Family 500+ programme? Has their new economic situation favoured their activation or increased their ability to manage? Could the programme, in consequence, hinder or limit the intergenerational transmission of poverty? The author concludes that in fact the effects of financing large families differ from those that were intended. The programme, which was intended to be pro-natal, has acquired the nature of social aid payments. It has improved the material situation of many families, but it has not sufficiently contributed to changing ways of thinking about the children’s futures, which would contribute to limiting the processes of inheriting poverty.
Słowa kluczowe
wielodzietność; ubóstwo; pomoc społeczna; polityka prorodzinna; edukacja; Rodzina 500
Bibliografia
Bakalarczyk Rafał, 2017, Rodzina 500+ — szach mat, czy punkt wyjścia do debaty, (http://www.krytyka-polityczna.pl/kraj/bakalarczyk-500-plus [13.04.2018]).
Bauman Zygmunt, 1998, Zbędni, niechciani, odtrąceni — czyli o biednych w zamożnym świecie, „Kultura i Społeczeństwo”, nr 2, s. 3–18.
Bertaux Daniel, 1990, Funkcje wypowiedzi autobiograficznych , w: Jan Włodarek, Marek Ziółkowski (red.), Metoda biograficzna w socjologii, Państwowe Wydawnictwo Naukowe, Warszawa–Poznań.
Bertaux Daniel, 2012, Analiza pojedynczych przypadków (au cas par cas), w: Kaja Kaźmierska (red.), Metoda biograficzna w socjologii. Antologia tekstów , Nomos, Kraków.
Bojanowska Elżbieta i in., 2017, Bilans programu 500+. Dyskutują Elżbieta Bojanowska, Joanna Krupska, Iga Magda i Ryszard Szarfenberg, „Więź”, nr 3, s. 16–31.
Bourdieu Pierre, Passeron Jean-Claude, 1990, Reprodukcja. Elementy teorii systemu nauczania, tłum. Elżbieta Neyman, Państwowe Wydawnictwo Naukowe, Warszawa.
Charmaz Kathy, 2009, Teoria ugruntowana. Praktyczny przewodnik po analizie jakościowej, tłum. Barbara Komorowska, Wydawnictwo Naukowe PWN, Warszawa.
Cieśla Joanna, 2016, Pięćset plus minus. Na co pójdą pieniądze z programu 500+, „Polityka”, nr 7, s. 24–25.
Ćwieluch Juliusz, 2016, Rodzina 3500 plus. Ojciec 12 dzieci o programie 500+, „Polityka”, nr 30, s. 33–35.
Domański Henryk, 2002, Główne kierunki zmian w strukturze społecznej, w: Mirosława Marody (red.), Wymiary życia społecznego. Polska na przełomie XX i XXI wieku, Scholar, Warszawa.
Friedman Sam, Laurison Daniel, 2019, The Class Ceiling: Why it Pays to be Privileged, Policy Press, Bristol–Chicago.
Frieske Kazimierz W., 1999, Kumulacja czynników marginalności społecznej, „Polityka Społeczna”, nr 11–12, s. 16–21.
Gietka Edyta, 2016, Syneczek plus. Miłość rodzicielska za 500+, „Polityka”, nr 16, s. 30–32.
Glaser Barney G., Strauss Anselm L., 2009 [1967], Odkrywanie teorii ugruntowanej. Strategie badania jakościowego, tłum. Marek Gorzko, Nomos, Kraków.
Gromada Anna, 2018, Czemu służy program Rodzina 500 plus? Analiza celów polityki publicznej i polityki partyjnej, „Ruch Prawniczy, Ekonomiczny i Socjologiczny”, nr 3, s. 231–244.
Jahoda Marie, Lazersfeld Paul F., Zeisel Hans, 2007, Bezrobotni Marienthalu, tłum. Robert Marszałek, Oficyna Naukowa, Warszawa.
Kapiszewski Jakub, Chądzyński Marek, 2017, Polacy mieli przepić 500 plus. I co? „Nie docenialiśmy poczucia odpowiedzialności rodziców”, (http://www.wiadomosci.dziennik.pl/wydarzenia/artykuly/544639,500-plus-minus-pol-litra-program-rodzice.html [dostęp: 13.04.2018]).
Karwacki Arkadiusz, 2006, Błędne koło. Reprodukcja kultury podklasy społecznej, Wydawnictwo Uniwersytetu Mikołaja Kopernika, Toruń.
Kaźmierczak-Kałużna Izabela, 2015, Wielodzietność po polsku — między nadzieją, a poczuciem niemocy, w: Jolanta Grotowska-Leder, Ewa Rokicka (red.), Przemiany społeczne we współczesnej Polsce i ich konsekwencje, Wydawnictwo Uniwersytetu Łódzkiego, Łódź.
Kaźmierczak-Kałużna Izabela, 2016, „Ja bym chciała, żeby moje dzieci mieli szczęśliwe dzieciństwo, nie tak, jak ja…”. Dzieciństwo własne a dzieciństwo własnych dzieci w narracjach wielodzietnych ubogich kobiet, „Opuscula Sociologica”, nr 4, s. 63–79.
Kaźmierczak-Kałużna Izabela, 2017, Wielodzietność — wybór czy konieczność? Perspektywa ubogich matek, w: Katarzyna Juszczyk-Frelkiewicz, Grzegorz Libor, Andrzej Górny, Agata Zygmunt (red.), Rodzina niejedno ma oblicze — refleksja o współczesnej rodzinie, Wydawnictwo Uniwersytetu Śląskiego, Katowice.
Kaźmierczak-Kałużna Izabela, 2018, Work in the Lives of Women with Many Children Living in Poverty in the Context of Reforms in Poland’s Family Policy—Continuation or Change?, „Przegląd Socjologiczny”, nr 3, s. 85–110.
Krasnowska Violetta, 2015, Wyborcza pięćsetka. Cała prawda o 500 zł: Kto dostanie? Kto zapłaci?, „Polityka”, nr 46, s. 12–15.
Lewis Oscar, 1964, Sanchez i jego dzieci. Autobiografia rodziny meksykańskiej, tłum. Aleksandra Frybesowa, Państwowy Instytut Wydawniczy, Warszawa.
Lewis Oscar, 1976, Nagie życie, t. 1, tłum. Zofia Kierszys, Państwowy Instytut Wydawniczy, Warszawa.
Lewis Oscar, 1978, The culture of poverty, w: Oscar Lewis (red.), Antropological Essays, Random House, New York.
Magda Iga, Brzeziński Michał, Chłoń-Domińczak Agnieszka, Kotowska Irena E., Myck Michał, Najsztub Mateusz, Tyrowicz Joanna, 2019, „Rodzina 500+” — ocena programu i propozycje zmian (http://www.for.org.pl/pl/d/8aac2498710dbf7b1626846048c1ca70 [14.11.2019]).
Marczuk Bartosz, 2016, Przełamać niemoc, „Rzeczpospolita”, 4 stycznia.
Marczuk Bartosz, Gromada Anna, Morawski Ignacy, Kędzierski Marcin, Musiałek Paweł, 2017, Program 500+ to dochód gwarantowany. Tyle że na dzieci (http://www.jagiellonski24.pl/2017/07/15/program-500-dochod-gwarantowany-tyle-ze-na-dzieci-debata-cz-1-marczuk-gromada-morawski-kedzierski [13.04.2018]).
Okraska Magdalena, 2017, Pięćset plus, bieda minus (rozmowa z dr. hab. Ryszardem Szarfenbergiem) (http://www.nowyobywatel.pl/2017/01/30/piecset-plus-bieda-minus [13.04.2018].
Oliwa-Ciesielska Monika, 2013, W poszukiwaniu kultury ubóstwa, Wydawnictwo Naukowe UAM, Poznań.
Pacułek Aleksandra, 2018, Etat na garnuszku, „Polityka” nr 3, s. 28–30.
Palska Hanna, 2002, Bieda i dostatek. O nowych stylach życia w Polsce lat dziewięćdziesiątych, IFiS PAN, Warszawa.
Potoczna Małgorzata, 2001, Strategie życiowe biednych mieszkańców enklaw, w: Wielisława Warzywoda-Kruszyńska (red.), (Żyć) na marginesie wielkiego miasta, Uniwersytet Łódzki, Łódź.
Prokopowicz Dariusz, 2017, Sytuacja materialno-ekonomiczna gospodarstw domowych w Polsce oraz znaczenie wprowadzenia programu „Rodzina 500 plus” w ramach kompleksowej polityki społecznej, „Uniwersyteckie Czasopismo Socjologiczne”, t. 18, nr 1, s. 57–75.
Ruzik-Sierdzińska Anna, 2018, Krótkookresowe skutki programu Rodzina 500+, „Studia z Polityki Społecznej”, nr 1, s. 63–75.
Rymsza Marek, 2017, Zrozumieć ten plus, „Więź”, nr 3, s. 7–15.
Siciński Andrzej (red.), 1978, Styl życia. Przemiany we współczesnej Polsce, Państwowe Wydawnictwo Naukowe, Warszawa.
Siciński Andrzej, 2002, Styl życia, kultura, wybór. Szkice, IFiS PAN, Warszawa.
Tarkowska Elżbieta, 1992, Czas w życiu Polaków. Wyniki badań, hipotezy, impresje, IFiS PAN, Warszawa.
Tarkowska Elżbieta (red.), 2000, Zrozumieć biednego. O dawnej i obecnej biedzie w Polsce, Typografika, Warszawa.
Witkowski Przemysław, 2017, Szarfenberg: 500+ promuje tradycyjną rodzinę, dochód podstawowy jej zagraża (http://www.krytykapolityczna.pl/gospodarka/500-promuje-tradycyjna-rodzina-dochod-podstawowy [13.04.2018]).
Wyka Anna, 1993, Badacz społeczny wobec doświadczenia, IFiS PAN, Warszawa.
Ten utwór jest dostępny na licencji Creative Commons Uznanie autorstwa-Użycie niekomercyjne-Na tych samych warunkach 4.0 Międzynarodowe.
