Matka-Ojczyzna wzywa! Muzeum Historii Ukrainy podczas Drugiej Wojny Światowej — Kompleks Memorialny w Kijowie: ukraińska narracja o wojnie
Abstrakt
This article contains the findings of a study of the narrative of the National Museum of the History of Ukraine in the Second World War in Kiev as a form of contemporary realization of a historical policy. In independent Ukraine, the Museum departed from the Soviet heroic-romantic narrative and replaced it with a story of war as a universal human cataclysm. At the same time, there was a clear Ukrainization of the narrative, for the pragmatic purpose of building a nation state. Simultaneously, the Museum is engaged in commemorative and propaganda activities concerning the ongoing war with Russia.
The author decodes the palimpsest of symbols and narratives. He analyzes forms of remembrance, the organization of exhibitions, and ways of managing the Soviet heritage and symbolism. He analyzes the narrative about the war in Donbass in categories of familiarity and otherness.
Słowa kluczowe
Narodowe Muzeum Historii Ukrainy podczas Drugiej Wojny Światowej; Ukraina; polityka historyczna; badania nad pamięcią; narracja muzealna; praktyki komemoracyjne; wojna w Donbasie; druga wojna światowa
Bibliografia
Aleksijewicz Swietłana, 2015, Cynkowi chłopcy, tłum. Jerzy Czech, Wydawnictwo Czarne, Wołowiec.
Barańska Katarzyna, 2013, Vita magistra historiae est. O zarządzaniu historią w muzeach, w: Historia w muzeum, Michał F. Woźniak, Tomasz F. de Rosset, Wojciech Ślusarczyk (red.), Muzeum Okręgowe im. Leona Wyczółkowskiego–Narodowy Instytut Muzealnictwa i Ochrony Zbiorów, Bydgoszcz–Warszawa.
Barth Fredrik, 2004, Grupy i granice etniczne: społeczna organizacja różnic kulturowych, tłum. Małgorzata Głowacka-Grajper, w: Ewa Nowicka, Marian Kempny (red.), Badanie kultury. Elementy teorii antropologicznej. Kontynuacje, Wydawnictwo Naukowe PWN, Warszawa.
Billig Michael, 2008, Banalny nacjonalizm, tłum. Maciek Sekerdej, Znak, Kraków.
Edensor Tim, 2004, Tożsamość narodowa, kultura popularna i życie codzienne, tłum. Agata Sadza, Wydawnictwo Uniwersytetu Jagiellońskiego, Kraków.
Geertz Clifford, 2003, Opis gęsty — w stronę interpretatywnej teorii kultury, tłum. Sławomir Sikora, w: Ewa Nowicka, Marian Kempny (red.), Badanie kultury, elementy teorii antropologicznej, Wydawnictwo Naukowe PWN, Warszawa.
Golka Marian, 2009, Pamięć społeczna i jej implanty, Scholar, Warszawa.
Kostenko Iryna, Ostapenko Maryna, 2019, Kyjewo-Peczerska ławra. Komu służat ławrśki muzejnyky?, Radio Swoboda (https://www.radiosvoboda.org/a/28470650.html [15.04.2019]).
Kowal Mychaiło, 1999, Ukrajina w Druhij switowij i Wełykij Witczyznianij wijnach (1939–1945 rr.), Wydawnyczyj Dim Alternatywy, Kyjiw.
Kowalski Marek A., 2010, Dyskurs kolonialny w Drugiej Rzeczypospolitej, Wydawnictwo DiG, Warszawa.
Kravchenko Volodymyr, 2016, Fighting Soviet Myths: The Ukrainian Experience, w: Serhii Plokhy (red.), The Future of the Past: New Perspectives on Ukrainian History, Ukrainian Research Institute Harvard University, Cambridge.
Kuczma Leonid, 2004, Ukraina to nie Rosja, tłum. Jerzy Redlich, Wydawnictwo Platan, Kraków.
Kula Marcin, 2002, Nośniki pamięci historycznej, Wydawnictwo DiG, Warszawa.
Kula Marcin, 2003, Wybór tradycji, Wydawnictwo DiG, Warszawa.
Kuligowski Waldemar, 2001, Antropologia refleksyjna. O rzeczywistości tekstu , Wydawnictwo Poznańskie, Poznań.
Kulyk Wołodymyr, 2014, Narodowościowe przeciwko radzieckiemu: pamięć historyczna na niepodległej Ukrainie, w: Alvydas Nikžentaitis, Michał Kopczyński (red.), Dialog kultur pamięci w regionie ULB, Muzeum Historii Polski, Warszawa.
Machcewicz Paweł, 2017, Muzeum, Wydawnictwo Znak Horyzont, Kraków.
Majewski Piotr, 2013, Narracja historyczna w muzeum — cenzura czy „polityka kulturalna”?, w: Michał F. Woźniak, Tomasz F. de Rosset, Wojciech Ślusarczyk (red.), Historia w muzeum, Muzeum Okręgowe im. Leona Wyczółkowskiego–Narodowy Instytut Muzealnictwa i Ochrony Zbiorów, Bydgoszcz–Warszawa.
Matuchniak-Krasuska Anna, 2015, Z Dłutowa do Dobiegniewa — od kampanii wrześniowej do niewoli niemieckiej. Analiza socjologiczna pomników wojennych w środowisku lokalnym, w: Marek Domański, Tomasz Ferenc (red.), Pomniki wojenne. Formy, miejsca, pamięć, Akademia Sztuk Pięknych, Łódź.
Motyka Grzegorz, 2016, Wołyń ’43. Ludobójcza czystka — fakty, analogie, polityka historyczna, Wydawnictwo Literackie, Kraków.
Nadskakuła Olga, 2013, Kategorie „swój” i „obcy” w rosyjskim myśleniu politycznym, Księgarnia Akademicka, Kraków.
Nijakowski Lech M., 2006, Domeny symboliczne. Konflikty narodowe i etniczne w wymiarze symbolicznym, Scholar, Warszawa.
Nowicka Ewa, 1990, Swojskość i obcość jako kategorie socjologicznej analizy, w: Ewa Nowicka (red.), Swoi i obcy, Uniwersytet Warszawski, Instytut Socjologii, Warszawa.
Nowicka Ewa, Nawrocki Jan (red.), 1996, Inny — obcy — wróg. Swoi i obcy w świadomości młodzieży szkolnej i studenckiej, Oficyna Naukowa, Warszawa.
Obrębski Józef, 2005, Problem grup i zróżnicowań etnicznych w etnologii i jego socjologiczne ujęcie, w: Józef Obrębski, Dzisiejsi ludzie Polesia i inne eseje, Anna Engelking (red.), Wydawnictwo IFiS PAN, Warszawa.
Oczeretianyj O., 2017, Wystawkowyj projekt „Ukrajinśkyj Schid” jak dopomiżna składowa u wychownomu procesi zachysnyka Ukrajiny, w: S.P. Ceheda i in. (red.), Ukrajinśke wijśko: suczasnistta istoryczna retrospektywa. Zbirnyk materialiw Wseukrajinśkoji naukowoji konferencji 1 hrudnia 2017 r., Nacionalnyj Uniwersytet Oborony Ukrajiny, Kyjiw.
Pieniążek Paweł, 2017, Wojna, która nas zmieniła, Wydawnictwo Krytyki Politycznej, Warszawa.
Plokhy Serhii, 2016, Quo Vadis Ukrainian History?, w: Serhii Plokhy (red.), The Future of the Past: New Perspectives on Ukrainian History, Ukrainian Research Institute Harvard University, Cambridge.
Portnow Andrij, 2014, Polityki pamięci na postsowieckiej Ukrainie (1991–2011), w: Alvydas Nikžentaitis, Michał Kopczyński (red.), Dialog kultur pamięci w regionie ULB, Muzeum Historii Polski, Warszawa.
Rudenko Serhij, 2017, „Dekomunizacja” Muzeju Wełykoji Witczyznianoji wijny u Kyjewi: 1994 czy 2015?, „Hileja”, nr 15.
Snyder Timothy, 2018, Skrwawione ziemie. Europa między Hitlerem a Stalinem, tłum. Bartłomiej Pietrzyk, Wydawnictwo Znak Horyzont, Kraków.
Stryjek Tomasz, 2014, Ukraina przed końcem historii. Szkice o polityce państw wobec pamięci, Scholar, Warszawa.
Studenna-Skrukwa Marta, 2014, Ukraiński Donbas. Oblicza tożsamości regionalnej, Wydawnictwo Nauka i Innowacje, Poznań.
Szacka Barbara, 2006, Czas przeszły — pamięć — mit, Scholar, Warszawa.
Szacki Jerzy, 1971, Tradycja, Przegląd problematyki, Państwowe Wydawnictwo Naukowe, Warszawa.
Szpociński Andrzej, 2006, Formy przeszłości a komunikacja społeczna, w: Andrzej Szpociński, Piotr T. Kwiatkowski, Przeszłość jako przedmiot przekazu, Scholar, Warszawa.
Szpociński Andrzej, 2014, Nośniki pamięci, miejsca pamięci, „Sensus Historiae”, nr 4.
Trehubow Jarosław, 2017, Czomu memoriał wojiniw ATO choczut zrobyty susidom „Batkiwszczyny-materi”, Radio Swoboda (https://www.radiosvoboda.org/a/28477936.html [15.04.2019]).
Walicki Andrzej, 2003, Idea narodu w polskiej myśli oświeceniowej, Wydawnictwo IFiS PAN, Warszawa.
Zajączkowski Krzysztof, 2015, Westerplatte jako miejsce pamięci 1945–1989, IPN, Warszawa.
Ziębińska-Witek Anna, 2011, Historia w Muzeach. Studium ekspozycji Holokaustu, Wydawnictwo UMCS, Lublin.
Ziębińska-Witek Anna, 2013, Wystawianie przeszłości, czyli historia w nowych muzeach, „Pamięć i Sprawiedliwość”, nr 2.
Żychlińska Monika, 2013, Herosi pośród ruin. Kod romantyczny jako fundament polskiej polityki historycznej na przykładzie Muzeum Powstania Warszawskiego, w: Andrzej Szpociński (red.), Przeszłość w dyskursie publicznym, Scholar, Warszawa.
Żychlińska Monika, 2009, Muzeum Powstania Warszawskiego jako wehikuł polskiej pamięci zbiorowej, „Kultura i Społeczeństwo”, nr 3.
Fundacja im. Kazimierza Pułaskiego Polska
http://orcid.org/0000-0002-5336-1171
Ten utwór jest dostępny na licencji Creative Commons Uznanie autorstwa-Użycie niekomercyjne-Na tych samych warunkach 4.0 Międzynarodowe.
