Doktor habilitowany nauk humanistycznych, pracuje w Instytucie Filozofii i Socjologii Polskiej Akademii Nauk oraz jako profesor Jewish Studies na Wydziale Teologii i Religioznawstwa Uniwersytetu w Nottingham (Wielka Brytania). Zajmuje się współczesną filozofią podmiotu, teorią literatury, filozofią religii oraz myślą postsekularną ze szczególnym uwzględnieniem dziedzictwa żydowskiego. Mieszka w Warszawie i w Nottingham.
The subject of this essay is the modern theology of work. Contrary to neoplatonism that condemned matter as unworthy of spiritual investment, theology of work states that matter is an ontological material that deserves further processing. Therefore, if modernity is to be understood as the beginning of the materialistic philosophy of immanence, early modern theological transformations have deeply contributed to this. Namely, the appreciation of matter as a realistically existing material to work through, the not yet ready and not fully shaped element of creation justifying the creatio continua in the human version, has certainly inaugurated a turn towards temporality, far less random than Max Weber thought. In Weber’s classic approach, Puritan theology played the role of a catalyst for modernity, creating the concept of “intra-world asceticism”. It stood for work conceived as Beruf which, in line with the Lutheran concept, means “profession and vocation”. However, the author points to another – no more ascetic – theological genealogy of the modern idea of work, whose sources lie in the vision of the delayed apocalypse or, in other words, creative destruction. This extraordinary theology of work has its roots in the nominalism of Duns Scotus, the Kabbalah of Isaac Luria, then transformed into the Christian Kabbalah, Goethe’s Faust and particularly in Hegel’s dialectical concept of work performed by the destructive and yet suppressed negativity.
References
Agamben G., The Coming Community, przeł. M. Hardt, The University of Minnesota Press, Minneapolis 2007.
Agamben G., The Open. Man and Animal, przeł. K. Attell, Stanford University Press, Stanford 2004.
Agamben G., The Works of Man, w: Giorgio Agamben. Sovereignty & Life, red. M. Calarco, S. DeCaroli, Stanford University Press, Stanford 2007.
Agamben G., Wspólnota, która nadchodzi, przeł. S. Królak, Wydawnictwo Sic!, Warszawa 2006.
Asendorf U., Luther und Hegel. Untersuchungen zur Grundlegung einer neuen systematischen Theologie, Franz Steiner Verlag, Wiesbaden 1982.
Barth K., Protestant Thought. From Rousseau to Ritschl, przeł. Rian Cozens, Harper and Row Publishers, New York 1959.
Benjamin W., Przyczynek do krytyki przemocy, przeł. A. Lipszyc, A. Wołkowicz, w: idem, Konstelacje. Wybór tekstów, Wydawnictwa Uniwersytetu Jagiellońskiego, Kraków 2012, s. 69–94.
Benjamin W., The Destructive Character, w: idem, Reflections. Essays, Aphorisms, Autobiographical Writings, przeł. E. Jephcott, Schocken Books, New York 1978.
Berman M., Wszystko, co stałe, rozpływa się w powietrzu. Rzecz o doświadczeniu nowoczesności, przeł. M. Szuster, Universitas, Kraków 2006.
Blumenberg H., The Legitimacy of the Modern Age, przeł. R.M. Wallace, The MIT Press, Cambridge, MA 1985.
Caruth C., Unclaimed Experience. Trauma, Narrative, and History, The Johns Hopkins University Press, Baltimore – London 1996.
Derrida J., Given Time: I. Counterfeit Money, przeł. P. Kamuf, The University of Chicago Press, Chicago 1994.
Fackenheim E., The Religious Dimension of Hegel’s Thought, The University of Chicago Press, Chicago 1982.
Goethe J.W. von, Faust, przeł. E. Zegadłowicz, Państwowy Instytut Wydawniczy, Warszawa 1953.
Hegel G.W.F., Fenomenologia ducha, t. 1–2, przeł. A. Landman, Państwowe Wydawnictwo Naukowe, Warszawa 1963.
Hegel G.W.F., Philosophische Propädeutik. Dritter Kursus, w: idem, Werke, t. 18, Duncker und Humblot, Berlin 1840.
Hess M., The Holy History of Mankind and Other Writings, przeł. Sh. Avineri, Cambridge University Press, Cambridge 2004.
Lefort C., On the Permanence of the Theologico-Political, przeł. D. Macey, w: Political Theologies. Public Religions in a Post-Secular West, red. H. de Vries, Fordham University Press, New York 2006.
Luter M., Komentarz do Listu do Rzymian, przekład zespołowy, Wydawnictwo Tymbes, Kraków 2014.
Magee G., Hegel and the Hermetic Tradition, Cornell University Press, Ithaca 2008.
Marks K., Engels F., Manifest komunistyczny, przeł. W. Piekarski, w: idem, Dzieła, t. 4, Książka i Wiedza, Warszawa 1962.
Matejek P., Literatura i mistyka. Przyczynek do badań nad wyobraźnią poetycką Juliusza Słowackiego, „Annales Universitatis Mariae Curie-Skłodowska” 2017, t. 35, nr 1.
Ong W.J., Rhetoric, Romance, and Technology. Studies in the Interaction of Expression and Culture, Cornell University Press, Ithaca – London 1971.
Pigoń S., Chrystologia A. Towiańskiego, Wilno 1924.
Queneau R., Niedziele życia, przeł. H. Igalson-Tygielska, Biuro Literackie, Wrocław 2016.
Słowacki J., Genezis z Ducha, w: Krąg pism mistycznych, red. A. Kowalczykowa, Ossolineum, Wrocław 1982.
Towiański A., Pisma, t. 1–2, Turyn 1882.
Weber M., Etyka protestancka a duch kapitalizmu, przeł. J. Miziński, B. Baran, Wydawnictwo Aletheia, Warszawa 2010.
Yates F., The Rosicrucian Enlightenment, Routledge, London 1972.
