Przejdź do głównego menu Przejdź do sekcji głównej Przejdź do stopki
KiS baner

Tom 68 Nr 1 (2024): Kłopotliwe dziedzictwo

Artykuły i rozprawy

Od zapominania do (u)pamięt(ni)ania? Wrocławskie elity o niemieckim dziedzictwie stolicy Dolnego Śląska

DOI: https://doi.org/10.35757/KiS.2024.68.1.6
Przesłane: 24 marca 2023
Opublikowane: 20 marca 2024

Abstrakt

The status of German heritage in Wrocław is rather specific, and has been changing over the past seven decades under the influence of not only state and local politics, but also the biographical experiences of successive generations of residents. Calling German heritage troublesome is a frequently used rhetorical figure as well as — or perhaps primarily as — an epithet describing a social fact. This article aims to provide answers concerning the troublesome nature of German heritage for contemporary Wrocław elites. The empirical material comprises unstructured interviews conducted in 2011 and 2022, on the basis of which the relationship between the German heritage and persons occupying specific privileged positions in the social structure of the capital of Lower Silesia was determined. As the study proceeded, three types of approach to this relationship emerged. The first considers the relationship with German heritage unproblematic — either due to it being made “ours,” or because of it being treated superficially. The second approach recognizes the troublesome nature of this relationship, resulting from the tensions between local and national memory policy, including the state’s historical policy offering an antagonistic vision of Polish-German relations. The third type points to the relationship being troublesome due to the attitude to German heritage during the communist era; the memory of this difficult relationship with the heritage back then, and contemporary efforts to restore memory of Wrocław’s pre-1945 history. The approaches thus identified are present in the stories, regardless of the time — they can be found both when the city’s multicultural identity and local memory were intensively discussed a decade ago, and today, when the city is addressing new urban challenges.

Bibliografia

  1. Ashworth Gregory, 2015, Planowanie dziedzictwa, tłum. Marta Duda-Gryc, Międzynarodowe Centrum Kultury, Kraków.
  2. Bierwiaczonek Krzysztof, Dymnicka Małgorzata, Kajdanek Katarzyna, Nawrocki Tomasz, 2017, Miasto. Przestrzeń. Tożsamość, Scholar, Warszawa.
  3. Biskupska Kamilla, 2017, Pamiętam, że… O społecznej konstrukcji pamięci mieszkańców miast Ziem Zachodnich i Północnych na przykładzie Wrocławia, „Opuscula Sociologica”, nr 1 (19), s. 71–83.
  4. Biskupska Kamilla, 2018a, „Miasto to jak mieszkanie. Nasze”. Powojenne strategie oswajania miast Ziem Zachodnich i Północnych na przykładzie Wrocławia, „Miscellanea Anthropologica et Sociologica”, t. 19, nr 4, s. 129–149.
  5. Biskupska Kamilla, 2018b, Poza pamięć zbiorową — społeczne wymiary pamiętania miasta. Zarys problematyki na przykładzie projektu „Wrocław. Pamiętam, że…”, „Kultura i Społeczeństwo”, nr 3, s. 103–119.
  6. Biskupska Kamilla, 2020, A Beautiful Flourish. The Foundation Story of Wroclaw (and Wroclaw Residents), „Tekst i Dyskurs / Text und Dyskurs”, nr 13, s. 43–62.
  7. Biskupska Kamilla, 2020, Breslau. Nazwa miasta jako dziedzictwo kulturowe — zarys problematyki w perspektywie analizy dyskursu historycznego, „Oblicza Komunikacji”, t. 12, s .451–463.
  8. Biskupska Kamilla, 2022, The Name of the City — Social Memory and Oblivion: Wrocław Case, „Acta Baltico-Slavica”, 46, Article 2639.
  9. Błaszczyk Mateusz, 1998, Zrozumieć tożsamość Wrocławia, w: Jak kreować tożsamość lokalną, Biuro Rozwoju Wrocławia, Wrocław.
  10. Błaszczyk Mateusz, 2015, O politycznej naturze tożsamości lokalnej, w: Marian Malikowski, Mariusz Palak, Janusz Halik (red.), Społeczne i ekonomiczne aspekty urbanizacji i metropolizacji, Uniwersytet Rzeszowski, Rzeszów, s. 33–43.
  11. Bryk-Świerzko Ermina, 2008, Przywracanie historycznej pamięci jako element kreowania tożsamości lokalnej, „Studia Sociologica”, nr 18, s. 49–65.
  12. Czajkowski Paweł, 2014, Raum und Bedeutung in Breslau/Wrocław: die (Re-)Konstruktion symbolischer Sinngebungen, w: Burkhard Olschowsky (red.), Region, Staat, Europa: regionale Identitäten unter den Bedingungen von Diktatur und Demokratie in Mittelund Osteuropa, De Gruyter Oldenbourg, München, s. 165–181.
  13. Czajkowski Paweł, 2015, City Space and Invention of History, „Forum Socjologiczne”, t. 6, s. 123–141.
  14. Czajkowski Paweł, 2017, Media lokalne jako nośnik tożsamości miasta, w: Małgorzata Dziekanowska, Marta Wójcicka (red.), Tożsamości w procesach społeczno-kulturowych, Wydawnictwo Uniwersytetu Marii Curie-Skłodowskiej, Lublin.
  15. Czajkowski Paweł, Pabjan Barbara, 2012a, Perception of the Architectural Heritage Elements of Wrocław by the Students of Wrocław High Schools, „Architectus”, nr 2, s. 27–33.
  16. Czajkowski Paweł, Pabjan Barbara, 2012b, Formy pamięci historycznej miasta: przestrzeń urbanistyczna jako dziedzictwo kulturowe miasta w świadomości młodzieży, w: Józef Styk, Małgorzata Dziekanowska (red.), Pamięć jako kategoria rzeczywistości społecznej, Wydawnictwo Uniwersytetu Marii Curie-Skłodowskiej, Lublin, s. 141–155.
  17. Czajkowski Paweł, Pabjan Barbara, 2013, Pamięć zbiorowa mieszkańców Wrocławia a stosunek do niemieckiego dziedzictwa miasta, w: Jerzy Juchnowski, Robert Wiszniowski (red.), Współczesna teoria i praktyka badań społecznych i humanistycznych, Wydawnictwo Adam Marszałek, Toruń, s. 739–761.
  18. Czajkowski Paweł, Pabjan Barbara, 2014, Konflikt w symbolicznym wartościowaniu zabytków a pamięć historyczna wrocławian, w: Elżbieta Przesmycka, Elżbieta Trocka-Leszczyńska, Przyszłość architektury, Wydawnictwo Politechniki Wrocławskiej, Wrocław, s. 21–33.
  19. Czajkowski Paweł, Pabjan Barbara, 2015, Symbole narodowe w przestrzeni miasta a tradycja lokalna w pamięci zbiorowej, w: Józef Styk, Małgorzata Dziekanowska (red.), Kategoria etosu w badaniach nad społeczeństwem, Wydawnictwo Uniwersytetu Marii Curie-Skłodowskiej, Lublin, s. 67–86.
  20. Dolińska Kamilla, Makaro Julita, 2013a, Medialne aspekty wielokulturowości Wrocławia, „Media i Społeczeństwo”, nr 3, s. 149–166.
  21. Dolińska Kamilla, Makaro Julita, 2013b, Mit miasta wielokulturowego — Wrocław, „Kultura i Polityka”, nr 13, s. 27–38.
  22. Dolińska Kamilla, Makaro Julita, 2013c, O wielokulturowości monokulturowego Wrocławia, Wydawnictwo Uniwersytetu Wrocławskiego, Wrocław.
  23. Dolińska Kamilla, Makaro Julita, 2015a, Wielokulturowość Wrocławia i stosunek jego mieszkańców do Innych, w: Mateusz Błaszczyk, Jacek Pluta (red.), Uczestnicy, konsumenci, mieszkańcy. Wrocławianie i ich miasto w oglądzie socjologicznym, Scholar, Warszawa, s. 70–101.
  24. Dolińska Kamilla, Makaro Julita, 2015b, Wrocław Residents about the Multicultural Character of Their City — “Crawling Germanisation” or Restoration of the German Heritage?, „Forum Socjologiczne”, t. 6, s. 69–86.
  25. Dolińska Kamilla, Makaro Julita, 2019, Wielokulturowy Wrocław: między kreacją, wyobrażeniem a rzeczywistością, „Nauka”, nr 3, s. 105–123.
  26. Dymnicka Małgorzata, Kajdanek Katarzyna, 2018, Rola dziedzictwa wielokulturowego w świadomości miejskich aktorów. Przykład Gdańska i Wrocławia, „Przegląd Socjologiczny”, t. 67, nr 1, s. 73–95.
  27. Golka Marian, 2010, Społeczna niepamięć: pomiędzy zapominaniem a zamazywaniem, w: Sławomir Kapralski (red.), Pamięć, przestrzeń, tożsamość, Scholar, Warszawa, s. 49–71.
  28. Góralewicz-Drozdowska Marta, Gruszka Izabela, 2011, Dzielnica Wzajemnego Szacunku Czterech Wyznań jako nowy produkt turystyczny Wrocławia, „Ekonomiczne Problemy Usług”, nr 66, s. 141–153.
  29. Górny Konrad, Marczyk Mirosław, 2000, Obraz miasta jako przestrzeni kreowanej i przestrzeni kreującej tożsamość kulturową jego mieszkańców. Przyczynek do antropologii Wrocławia, „Studia Etnologiczne i Antropologiczne”, nr 4, s. 75–91.
  30. Kapralski Sławomir, 2011, Metropolitalne przestrzenie pamięci, w: Bohdan Jałowiecki, Elżbieta Anna Sekuła (red.), Metropolie mniejszości. Mniejszość w metropoliach, Scholar, Warszawa, s. 48–74.
  31. Kłopot Stanisław, 2012, Kreowanie mitu wielokulturowego dziedzictwa Wrocławia, w: Józef Styk, Małgorzata Dziekanowska (red.), Pamięć jako kategoria rzeczywistości społecznej, Wydawnictwo Uniwersytetu Marii Curie-Skłodowskiej, Lublin, s. 129–139.
  32. Kubicki Paweł, 2012, Pomiędzy pamięcią a historią. Polskie miasta wobec wielokulturowego dziedzictwa, „Pogranicze. Studia Społeczne”, t. 20, s. 53–66.
  33. Kula Marcin, 2002, Nośniki pamięci historycznej, Wydawnictwo DIG, Warszawa.
  34. Lewicka Małgorzata, 2006, Dwa miasta — dwa mikrokosmosy. Wrocław i Lwów w pamięci swoich mieszkańców, w: Piotr Żuk, Jacek Pluta (red.), My wrocławianie. Społeczna przestrzeń miasta, Wydawnictwo Dolnośląskie, Wrocław, s. 99–133.
  35. Makaro Julita, 2011, Czy Wrocław jest miastem wielokulturowym? Socjologiczna refleksja nad potocznym i naukowym funkcjonowaniem kategorii wielokulturowości, w: Irena Masojć, Henryka Sokołowska (red.), Tożsamość na styku kultur: zbiór studiów, t. 2, Wydawnictwo „Edukologija”, Wilno, s. 108–119.
  36. Purchla Jacek, 2018, Kwestia dojrzałości. Z profesorem Jackiem Purchlą rozmawia Łukasz Galusek (https://ownetic.com/magazyn/2018/kwestia-dojrzalosci-lukasz-galusek-jacek-purchla).
  37. Saryusz-Wolska Magdalena, 2010, Pamięć kulturowa Gdańska i Wrocławia. Doświadczenia i ślady, w: Sławomir Kapralski (red.), Pamięć, przestrzeń, tożsamość, Scholar, Warszawa, s. 239–256.
  38. Saryusz-Wolska Magdalena, 2014, Pamięć funkcjonalna, w: Robert Traba, Magdalena Saryusz-Wolska (red.), Joanna Kalicka (współpraca), Modi memorandi. Leksykon kultury pamięci, Scholar, Warszawa, s. 325–326.
  39. Seń Aleksandra, 2021, (Nie)chciane dziedzictwo? Wrocław jako palimpsest, „Politeja”, nr 5(74), s. 257–273.
  40. Stachowiak Andrzej, 2015, Niemieckie cmentarze na Ziemiach Zachodnich jako miejsca niepamięci, „Zeszyty Naukowe Uniwersytetu Jagiellońskiego, Prace Etnograficzne”, t. 43, z. 2, s. 123–140.
  41. Steinhaus Hugo, 1992, Wspomnienia i zapiski, Aneks, Londyn.
  42. Stobiecka Monika, Uważność jako forma ochrony dziedzictwa, w: Ewa Domańska, Piotr Słodkowski, Monika Stobiecka (red.), Resilience Academic Team, Humanistyka prewencyjna, Muzeum Sztuki Nowoczesnej w Warszawie–Poznańskie Centrum Dziedzictwa, Warszawa–Poznań, s. 111–130.
  43. Szpociński Andrzej, 2007, O współczesnej kulturze historycznej Polaków, w: Bartosz Korzeniewski (red.), Przemiany pamięci społecznej a przemiany kultury, Instytut Zachodni, Poznań, s. 25–42.
  44. Traba Robert, 2007, Społeczne ramy czytania historii, w: Bartosz Korzeniewski (red.), Przemiany pamięci społecznej a przemiany kultury, Instytut Zachodni, Poznań, s. 43–62.
  45. Traba Robert, 2014, Polska i niemiecka kultura pamięci, w: Interakcje. Leksykon komunikowania polsko-niemieckiego (http://www.polska-niemcy-interakcje.pl/articles/show/44).
  46. Trzaskowska Grażyna, 2020, „Uwaga! Nie przysypywać pni drzew!”. Likwidacja wrocławskich cmentarzy w latach 60. i 70. oraz jej skutki, „Śląski Kwartalnik Historyczny Sobótka”, t. 75, nr 1.
  47. Wiszewski Przemysław, 2021, Historia lokalna i tożsamość. Przykład miast dolnośląskich, „Śląski Kwartalnik Historyczny Sobótka”, t. 76, nr 2, s. 175–203.
  48. Wyrzykowski Jerzy, 2005, Wielokulturowe dziedzictwo Dolnego Śląska jako podstawa rozwoju turystyki etnicznej (sentymentalnej), w: Bolesław Domański, Stefan Skiba (red.), Geografia i sacrum. Profesorowi Antoniemu Jackowskiemu w 70. rocznicę urodzin, Instytut Geografii i Gospodarki Przestrzennej Uniwersytetu Jagiellońskiego, Kraków, t. 2, s. 127–133.
  49. Znaniecki Florian, 1990, Współczesne narody, Wydawnictwo Naukowe PWN, Warszawa.
  50. Zybura Marek, 2008, Niemieckie dziedzictwo kulturowe w Polsce, w: Andreas Lawaty, Hubert Orłowski (red.), Polska i Niemcy. Historia — kultura — polityka, Wydawnictwo Poznańskie, Poznań, s. 160–169.

Downloads

Download data is not yet available.