Tom 48 Nr 1 (2004): Socjologia wobec dyskursu
Artykuły i rozprawy
Znaczenie analizy dyskursu dla socjologii narodowości
Abstrakt
The article presents a conception of the theoretical framework of the term ‘discourse’ in sociology exemplified by the sociology of nationality. The conception was defined explicitly and verified in the research concerning regional and national identity of inhabitants of Silesia. The intention of the author is to concentrate mainly on public discourse, which does not exclude the analysis of the importance of the ordinary conversations for forming discourse as such. Subjects of public discourse as well as the matter of discourse analysis are characterized with special attention paid to their mutual relationships and preferred research methods. The author makes use of the achievements of the science of communication and linguistics, especially text linguistics. Discourse consists of a net of keystones that interact and strengthen each other. Understood in that way it is given a historical dimension through the introduction of the category of ‘trajectory’. Due to the fact that the structure of discourse (a net of keystones) corresponds to the structure of social memory of senders and receivers, some keystones refer to the resources of cultural, social, scientific and symbolic capital of the social world. On the basis of discourse social identity is formed and, to some extent, new identity is created as well. The conception presented above is analyzed and exemplified by the formation of regional and national identity of the inhabitants of Silesia.
Bibliografia
- Amusiewicz J., Siciński B. (red.), 1994, Język polityki a współczesna kultura polityczna, „Język a kultura”, t. 11, Wrocław.
- Beaugrande R.-A. de, Dressler W. U., 1990, Wstęp do lingwistyki tekstu, tłum. A. Szwedek, Warszawa.
- Bertalanffy L. von, 1984, Ogólna teoria systemów. Podstawy, rozwój, zastosowania, Warszawa.
- Billig M., 1991, Ideology and Opinions. Studies in Rhetorical Psychology, London–Newbury Park–New Delhi.
- Boniecka B., 1998, Tekst potoczny a dyskurs, J. Bartmiński, B. Boniecka (red.), Tekst. Problemy teoretyczne, Lublin.
- Czyżewski M., Kowalski S., Piotrowski A. (red.), 1997, Rytualny chaos, Kraków.
- Czyżewski M., 1998, Goffman Erving, w: Encyklopedia socjologii, t. 1, Warszawa.
- Dijk T. A. van, 1993, Elite Discourse and Racism, Newbury Park.
- Dijk T. A. van, 2001, Badania nad dyskursem, w: T. A. van Dijk (red.), Dyskurs jako struktura i proces, tłum. G. Grocholski, Warszawa.
- Dijk T. A. van, Kintsch W., 1983, Strategies of Discourse Comprehension, New York.
- Dobrzyńska T., 1986, Warunki interpretacji wypowiedzi metaforycznych, w: T. Dobrzyńska (red), Teoria testu. Zbiór studiów, Ossolineum.
- Dreyfus H. L., Rabinow P., 1983, M. Foucault: Beyond Structuralism and Hermeneutics, Chicago.
- Duszak A., 1998, Tekst, dyskurs, komunikacja międzykulturowa, Warszawa.
- Eco U., 1994, Lector in fabula. Współdziałanie w interpretacji tekstów narracyjnych, Warszawa.
- Foucault M., 1977, Archeologia wiedzy, tłum. A. Siemek, Warszawa.
- Foucault M., 1998a, Nadzorować i karać. Narodziny więzienia, tłum. T. Komendant, Warszawa.
- Foucault M., 1998b, Trzeba bronić społeczeństwa. Wykłady w College de France, 1976, tłum. M. Kowalska, Warszawa.
- Foucault M., 1999, Narodziny kliniki, tłum. P. Pieniążek, Warszawa.
- Giddens A., 2001, Nowoczesność i tożsamość. „Ja” i społeczeństwo w epoce późnej nowoczesności, Warszawa.
- Giddens A, 2003, Stanowienie społeczeństwa. Zarys teorii strukturacji, tłum. S. Amsterdamski, Poznań.
- Goban-Klas T., 1978, Komunikowanie masowe. Zarys problematyki socjologicznej, Kraków.
- Goffman E., 1974, Frame Analysis. An Essay on the Organization of Experience, New York.
- Grzegorczykowa R., 1998, Głos w dyskusji o pojęciu tekstu i dyskursu, w: J. Bartmiński, B. Boniecka (red.), Tekst. Problemy teoretyczne, Lublin.
- Habermas J., 1999, Teoria działania komunikacyjnego, t. 1: Racjonalność działania a racjonalność społeczna, tłum. A. M. Kaniowski, Warszawa.
- Kalaga W., 2001, Mgławice dyskursu, Kraków.
- Kofta M., Jasińska-Kania A. (red.), 1994, Stereotypy i uprzedzenia. Uwarunkowania psychologiczne i kulturowe, Warszawa 2001.
- Kowalski S., Tulli M., 2003, Zamiast procesu. Raport o mowie nienawiści, Warszawa.
- Krajewski W. (red.), 1996, Słownik pojęć filozoficznych, Warszawa.
- Kurcz I., 1994, Zmienność i nieuchronność stereotypów, Warszawa.
- Kutz K., 1997, Polska — kompleks odwróconych pleców, „Śląsk”, nr 4.
- Laclau E., 1998, Dyskurs, w: R. Goodin, P. Pettit (red.), Przewodnik po współczesnej filozofii politycznej, tłum. M. Poręba, Warszawa.
- Martuszewska A., 1993, Opis jako uporządkowanie naddane narracji, w: Cz. Niedzielski, J. Speina (red.), Formy i strategie wypowiedzi narracyjnej, Toruń.
- Mitten R., Wodak R., 1993, On the Discourse of Prejudice and Racism: Two Examples from Austria, „Center for Austrian Studies Working Papers”, s. 93–94.
- Mrozowski M., Obrazy cudzoziemców i imigrantów w Polsce w prasie polskiej, w: K. Iglicka (red.), Integracja czy dyskryminacja? Polskie wyzwania i dylematy u progu wielokulturowości, Warszawa.
- Nijakowski L. M., 2002a, Dyskursy o Śląsku. Kształtowanie śląskiej tożsamości regionalnej i narodowej w dyskursie publicznym, Warszawa.
- Nijakowski L. M., 2002b, Uwaga, nadciągają Ślązacy… Status grupy śląskiej wobec wstępnych wyników Narodowego Spisu Powszechnego, „Rubikon. Kwartalnik Naukowy”, nr 16–19.
- Nowak P., 1998, Opozycja swój – obcy w dyskursie perswazyjnym (na materiale polskiej publicystyki z pierwszej połowy lat pięćdziesiątych), w: J. Bartmiński, B. Boniecka (red.), Tekst. Analizy i interpretacje, Lublin.
- Pisarkowa K., 2002, Tożsamość nosiciela stereotypów etnicznych, „Etnolingwistyka”, nr 14.
- Ricoeur P., 1984, Time and Narrative, t. 1, tłum K. McLaughlin, D. Pellauer, Chicago, London.
- Ricoeur P., 2003, O sobie samym jako innym, tłum. B. Chełstowski, Warszawa.
- Riemann G., Schütze F., 1992, „Trajektoria” jako podstawowa koncepcja teoretyczna w analizach cierpienia i bezładnych procesów społecznych, tłum. Z. Bokszański i A. Piotrowski, „Kultura i Społeczeństwo”, nr 2.
- Rosner K., 2003, Narracja, tożsamość i czas, Kraków.
- Schütze F., 1997, Trajektorie cierpienia jako przedmiot badań socjologii interpretatywnej, tłum. M. Czyżewski, „Studia Socjologiczne”, nr 1.
- Stoff A., 1993, Początki autobiografii na tle problematyki „miejsc wyróżnionych” narracji, w: Cz. Niedzielski, J. Speina (red.), Formy i strategie wypowiedzi narracyjnej, Toruń.
- Szmeja M., 2000, Niemcy? Polacy? Ślązacy! Rodzimi mieszkańcy Opolszczyzny w świetle analiz socjologicznych, Kraków.
- Taylor Ch., 2001, Źródła podmiotowości. Narodziny tożsamości nowoczesnej, tłum. M. Gruszczyński, O. Latek i in., Warszawa.
- Tomlin R. S., Forrest L., Pu M. M., Kim M. H., 2001, Semantyka dyskursu, w: T. A. van Dijk (red.), Dyskurs jako struktura i proces, tłum. G. Grocholski, Warszawa.
- Topolski J., 1998, Od Achillesa do Béatrice de Planissolles. Zarys historii historiografii, Warszawa.
- Trutkowski C., 2000, Społeczne reprezentacje polityki, Warszawa.
- Wilkoń A., 2002, Spójność i struktura tekstu. Wstęp do lingwistyki tekstu, Kraków.
- Wodak R., 1999, Critical Discourse Analysis at the End of the 20th Century, „Research on Language and Social Interaction”, t. 32, s. 185–193.
- Zaśko-Zielińska M., 2002, Przez okno świadomości. Gatunki mowy w świadomości użytkowników języka, Wrocław.
- Zawisławska M., 1998, Rama interpretacyjna jako narzędzie analizy tekstu, w: J. Bartmiński, B. Boniecka (red.), Tekst. Analizy i interpretacje, Lublin.
- Zeman J., 1999, Professional Topics in Everyday Communications, w: S. Gajda (red.), Dyskurs naukowy — tradycja i zmiana, Opole.
- Zirk-Sadowski M., 1992, Pojęcie dyskursu, „Kultura i Społeczeństwo”, nr 2.
Downloads
Download data is not yet available.
