Skip to main navigation menu Skip to main content Skip to site footer

Vol. 50 No. 1-2 (2006): Więzi i uczucia

Articles and essays

The Illusion of Rationality? On The Emotional Foundations of Human Social Functioning

DOI: https://doi.org/10.35757/KiS.2006.50.1-2.6
Submitted: January 4, 2024
Published: March 30, 2006

Abstract

The article analyzes the concept of rationality in sociological theory and attempts to identify its significance in the light of research in neurophysics, evolutionary, and neuronal psychology. The author proposes a thesis that the sociological concept of man and human nature and decision making processes which shape social behavior of individuals stand in sharp contrast with the concept of man offered by the most recent studies of human mind. The examples of that specific “backwardness” are the primacy of the role of “I” or the use of outdated terminology suggesting the discrepancy between the spheres of “reason” and “emotions”. The author proposes to abandon such divisions and to treat man not as a decision making center but as a homogenous structure adjusting its actions to the context, which is done primarily through emotions. Based on such assumptions the author suggests a direction in which sociological theory should go. Therefore it is crucial to consider emotional foundations of perception of reality and neuronal basis of social behavior (as necessary compliments of their socio-cultural aspects).

References

  1. Andreski Stanisław, 2002, Czarnoksięstwo w naukach społecznych, tłum. Stanisław Andreski, Jan Sowa, Oficyna Naukowa, Warszawa.
  2. Baron-Cohen Simon, 1999, Mindblindness: An Essay on Autism and Theory of Mind, Bradford Book–The MIT Press, Cambridge, MA–London.
  3. Berghe Pierre L. van den, 1991, Łączenie paradygmatów: biologia i nauki społeczne, tłum.
  4. Barbara Szacka, w: Barbara Szacka, Jakub Szacki, Krzysztof Najder (red.), Człowiek, zwierzę społeczne, Czytelnik, Warszawa.
  5. Białecka-Pikul Marta, 2002, Co dzieci wiedzą o umyśle i myśleniu, Wydawnictwo Uniwersytetu Jagiellońskiego, Kraków.
  6. Biedrzycki Mariusz, 1998, Genetyka kultury, Prószyński i S-ka, Warszawa.
  7. Blackmore Susan, 2003, Maszyna memowa, tłum. Norbert Radomski, Dom Wydawniczy Rebis, Poznań.
  8. Bobryk Jerzy, 2001, Spadkobiercy Teuta. Ludzie i media, Wydawnictwa Uniwersytetu Warszawskiego, Warszawa.
  9. Burszta Wojciech J., 1998, Antropologia kultury. Tematy, teorie, interpretacje, Zysk i S-ka, Poznań.
  10. Buss David M., 2001, Psychologia ewolucyjna. Jak wytłumaczyć społeczne zachowanie człowieka? Najnowsze koncepcje, tłum. Marek Orski, GWP, Gdańsk.
  11. Chomsky Noam, 1996, Lingwistyka i dziedziny pokrewne: osobisty punkt widzenia, tłum. Jacek Szafrański, w: Katarzyna Rosner (red.), Noama Chomsky’ego próba rewolucji naukowej, IFiS PAN, Warszawa.
  12. Cosmides Leda, Tooby John, 2000, Evolutionary Psychology and the Emotions, w: M. Lewis, J. M. Haviland-Jones (red.), Handbook of Emotions, Guilford, New York.
  13. Crick Francis, 1997, Zdumiewająca hipoteza, czyli nauka w poszukiwaniu duszy, tłum. Barbara Chacińska-Abrahamowicz, Michał Abrahamowicz, Prószyński i S-ka, Warszawa.
  14. Crick Francis, Koch Christof, 2003, Problem świadomości, „Świat Nauki”, nr 1, wydanie specjalne: Tajemniczy umysł.
  15. Damasio Antonio R., 2000, Tajemnica świadomości. Jak ciało i emocje współtworzą świadomość, tłum. Maciej Karpiński, Rebis, Poznań.
  16. Damasio Antonio R., 2002, Błąd Kartezjusza. Emocje, rozum i ludzki mózg, tłum. Maciej Karpiński, Rebis Poznań.
  17. Damasio Antonio R., 2003, Jak mózg tworzy umysł, „Świat Nauki”, nr 1, wydanie specjalne: Tajemniczy umysł.
  18. Dawkins Richard, 1996, Samolubny gen, tłum. Marek Skoneczny, Prószyński i S-ka, Warszawa.
  19. Ditfurth Hoimar von, 1979, Duch nie spadł z nieba, tłum. Anna Maria Tauszyńska, PIW, Warszawa.
  20. Edelman Gerald M., 1998, Przenikliwe powietrze, jasny ogień. O materii umysłu, tłum. Joanna Rączaszek, PIW, Warszawa.
  21. Freud Zygmunt, 2002, Wstęp do psychoanalizy, tłum. S. Kempnerówna, W. Zaniewicki, Porozumienie Wydawców, Warszawa.
  22. Ghiglieri Michael P., 2001, Ciemna strona człowieka. W poszukiwaniu źródeł męskiej agresji, tłum. Anna Tanalska-Dulęba, WAB–Cis, Warszawa.
  23. Gould Stephen Jay, 1999, Niewczesny pogrzeb Darwina. Wybór esejów, tłum. Nina Kancewicz-Hoffman, Prószyński i S-ka, Warszawa.
  24. Greenspan Stanley I., Benderly Beryl Lieff, 2000. Rozwój umysłu. Emocjonalne podstawy inteligencji, Rebis, Poznań.
  25. Hume David, 1963, Traktat o naturze ludzkiej, tłum. Czesław Znamierowski, PWN, Warszawa.
  26. Kimble Daniel, 2001, Układ nerwowy i mózgowie, w: Daniel Kimble, Andrew M. Colman, Biologiczne mechanizmy zachowań, tłum. Mariusz Słomczyński, Zysk i S-ka, Warszawa.
  27. Korzeniewski Bernard, 2005, Od neuronu do (samo)świadomości, Prószyński i S-ka, Warszawa.
  28. Kozłowski Tomasz, 2003, Natrętny instynkt, „Duży Format”. Dodatek do „Gazety Wyborczej”, nr 7.
  29. Kustrzeba Ireneusz, 1971, Znak i znaczenie w psychologii behawiorystycznej, PWN, Warszawa.
  30. Libet Benjamin, 1985, Unconscious Cerebral Initiative and the Role of Conscious Will in Voluntary Action, „Behavioral and Brain Sciences”, t. 8, s. 529–566.
  31. Lorenz Konrad, 1996, Tak zwane zło, tłum. Anna Danuta Tauszyńska, PIW, Warszawa.
  32. Macphail Euan M., 2002, Ewolucja świadomości, tłum. Robert Bartołd, Rebis, Poznań.
  33. Medina John J., 2003, Genetyczne piekło. Biologia siedmiu grzechów głównych, tłum. Joanna i Przemysław Turkowscy, WAB–CiS, Warszawa.
  34. Maruszewski Tomasz, 2002, Psychologia poznania, GWP, Gdańsk.
  35. Pinker Steven, 2002, Jak działa umysł, tłum. Małgorzata Koraszewska, KiW, Warszawa.
  36. Plomin Robert i in., 2001, Genetyka zachowania, tłum. Ewa Czerniawska, Kamila Duniec, PWN, Warszawa.
  37. Pöppel Ernst, 1989, Granice świadomości. O rzeczywistości i doznawaniu świata, tłum. Anna Danuta Tauszyńska, PIW, Warszawa.
  38. Pöppel Ernst, Edingshaus Anna-Lydia, 2003, Mózg — tajemniczy kosmos, tłum. Maria Skalska, PIW, Warszawa.
  39. Szacki Jerzy, 2002, Historia myśli socjologicznej, PWN, Warszawa.
  40. Szymborski Krzysztof, 1999, Poprawka z natury. Biologia, kultura, seks, Prószyński i S-ka, Warszawa.
  41. Tatarkiewicz Władysław, 2001, Historia filozofii, PWN, Warszawa.
  42. Trivers Robert L., 1985, Social Evolution, Benjamin/Cummings, Menlo Park, CA.
  43. Turner Johnathan H., 2005, Struktura teorii socjologicznej, tłum. różni, PWN, Warszawa.
  44. Wilson Edward O., 1998, O naturze ludzkiej, tłum. Barbara Szacka, Zysk i S-ka, Warszawa.
  45. Wilson Edward O., 2000, Socjobiologia, tłum. Mariusz Siemiński, Zysk i S-ka, Warszawa.
  46. Wilson Edward O., 2002, Konsiliencja. Jedność wiedzy, tłum. Jarosław Miklos, Zysk i S-ka, Warszawa.
  47. Zimbardo Philip G., 2002, Psychologia i życie, tłum. różni, PWN, Warszawa.

Downloads

Download data is not yet available.

Similar Articles

<< < 11 12 13 14 15 > >> 

You may also start an advanced similarity search for this article.