Studia socjologiczne nad architekturą
W stronę architektury jako procesu (re)konstruowania
Abstrakt
Artykuł podejmuje problem związany ze zmieniającym się zainteresowaniem socjologii w obszarze badań nad architekturą, jakie możemy obserwować w ostatnich dziesięcioleciach. Pierwsza część artykułu jest krytycznym przeglądem podejść, w ramach których dotychczas sytuowano socjologiczny namysł nad architekturą. W drugiej części autor przedstawia trzy obszary badawcze, które wyraźnie pokazują zmianę paradygmatu: od obiektu do procesu. W ostatniej części wskazano na konsekwencje, jakie niesie za sobą przyjęcie przez badaczy rozumienia architektury jako dynamicznego obiektu, który staje się pełnoprawnym aktorem życia społecznego.
Słowa kluczowe
architektura; proces; mentalność; sociologiczny namysł nad architekturą
Bibliografia
Blau Judith, 1984, Architects and Firms: A Sociological Perspective on Architectural Practice, MIT Press, Cambridge.
Cuff Dana, 1991, Architecture: The Story of Practice, MIT Press, Cambridge.
Cuff Dana, 2014, Architecture’s Undisciplined Urban Desire, „Architectural Theory Review”, t. 19(1), s. 92–97.
Delanty Gerard, Jones Paul, 2002, European Identity and Architecture, „European Journal of Social Theory”, t. 5(4), s. 453–466.
Delitz Heike, 2009, Gebaute Gesellschaft. Architektur als Medium des Sozialen, Campus, Frankfurt am Main.
Dobrenko Evgeny, 2007, The Political Economy of Socialist Realism, Yale University Press, London.
Eßbach Wolfgang, 2001, Antitechnische und antiästhetische Haltungen in der soziologischen Theorie, w: Andreas Lösch (red.), Technologien als Diskurse: Konstruktion von Wissen, Medien und Körpern, Synchron, Heidelberg, s. 123–136.
Fallan Kjetil, 2008, Architecture in Action: Travelling with Actor-Network Theory in the Land of Architectural Research, „Architectural Theory Review”, t. 13(1), s. 80–96.
Fischer Joachim, 2009, Die Architektur der Gesellschaft. Theorien für die Architektursoziologie, Verlag, Bielefeld.
Foucault Michel, 1998, Nadzorować i karać: narodziny więzienia, tłum. Tadeusz Komendat, Fundacja Aletheia, Warszawa.
Gałkowski Jan, 2008, Socjologia miast w epoce globalnej, „Kultura i Polityka”, nr 4, s. 94–106.
Gądecki Jacek, 2014, Przestrzeń zamieszkiwania jako nośnik procesu gentryfikacji na przykładzie Nowej Huty, w: Magdalena Łukasiuk, Marcin Jewdokimow (red.), Socjologia zamieszkiwania, Wydawnictwo Naukowe Sub Lupa, Warszawa, s. 215–238.
Gieryn Thomas F., 2000, A Space for Place in Sociology, „Annual Review of Sociology”, t. 26, s. 462–493.
Gieryn Thomas F., 2002, What Buildings Do, „Theory and Society”, t. 31, s. 35–74.
Gieryn Thomas F., 2006, City as Truth-Spot: Laboratories and Field-Sites in Urban Studies, „Social Studies of Science”, t. 36(1), s. 5–38.
Gutman Robert, 1975, Architecture and Sociology, „The American Sociologist”, t. 10(4), s. 219–228.
Gutman Robert, 1992, Architects and Power: The Natural Market for Architecture, „Progressive Architecture”, t. 73(12), s. 39–41.
Gutman Robert, 2015, What Architectural Schools Expect from Sociology, „Journal of Architectural Education”, t. 22(2/3), s. 13–20.
Jałowiecki Bohdan, Szczepański Marek, 2002, Miasto i przestrzeń w perspektywie socjologicznej, Scholar, Warszawa.
Jenkins Lloyd, 2002, Geography and Architecture 11, Rue Du Conservatoire and the Permeability of Buildings, „Space and Culture”, t. 5(3), s. 222–236.
Jones Paul, 2006, The Sociology of Architecture and the Politics of Building: The Discursive Construction of Ground Zero, „Sociology”, t. 40(3), s. 549–565.
Jones Paul, 2009, Putting Architecture in Its Social Place: A Cultural Political Economy of Architecture, „Urban Studies”, t. 46(12), s. 2519–2536.
Jones Paul, 2011, The Sociology of Architecture: Constructing Identities, University Press, Liverpool.
Jones Paul, 2016, (Cultural) Sociologies of Architecture?, w: David Inglis, Anna-Mari Almila (red.) The SAGE Handbook of Cultural Sociology, Sage, London, s. 465–480.
Kaika Maria, 2010, Architecture and Crisis: Re-Inventing the Icon, Re-Imag(In)Ing London and Re-Branding the City, „Transactions of the Institute of British Geographers”, t. 35(4), s. 453–474.
King Anthony (red.), 1980, Buildings and Society: Essays on the Social Development of the Built Environment, Routledge & Kegan Paul, London.
Krajewski Marek, 2013, Są w życiu rzeczy…: szkice z socjologii przedmiotów, Fundacja Nowej Kultury Bęc Zmiana, Warszawa.
Latour Bruno, 2003, Promises of Constructivism, w: Don Ihde, Evan Selingereds (red.), Chasing Technoscience Matrix for Materiality, Indiana University Press, Bloomington, s. 27–46.
Latour Bruno, 2010, Splatając na nowo to, co społeczne: wprowadzenie do teorii aktora-sieci, tłum. Aleksandra Derra, Krzysztof Abriszewski, Univeritas, Kraków.
Latour Bruno, Yaneva Albena, 2018, Dajcie mi rewolwer, a poruszę wszystkie budynki: architektura z punktu widzenia Teorii Aktora-Sieci (ANT), tłum. Ewa Bińczyk, Jakub Gużyński, „Avant”, t. 9(3), s. 15–24.
Law John, 2004, After Method: Mess in Social Science Research, Routledge, London.
Leśniakowska Marta, 2019, Czego chce architektura?, w: Małgorzata Omilanowska (red.), Znaczenie architektury/architektura znaczeń, fundacja terytoria książki, Gdańsk, s. 27–71.
Łukasiuk Magdalena, 2011, Socjologia architektury w badaniach krajobrazu kulturowego miasta, „Przegląd Socjologiczny”, t. 60(2/3), s. 93–109.
Łukasiuk Magdalena, Jewdokimow Marcin (red.), 2014, Socjologia zamieszkiwania, Wydawnictwo Naukowe Sub Lupa, Warszawa.
Łukasiuk Magdalena, Jewdokimow Marcin (red.), 2015, Socjologia zamieszkiwania: narracje, dyfuzje, interwencje, Wydawnictwo Uniwersytetu Kardynała Stefana Wyszyńskiego, Warszawa.
Majer Andrzej, 2010, Socjologia i przestrzeń miejska, Wydawnictwo Naukowe PWN, Warszawa.
Miller Daniel, 2008, The Comfort of Things, Polity Press, Cambridge–Malden.
Müller Anna-Lisa, Reichmann Werner (red.), 2015, Architecture, Materiality and Society: Connecting Sociology of Architecture with Science and Technology Studies, Palgrave Macmillan, London.
Park Robert E., 1925, The City: Suggestions for the Investigations of Human Behaviour in the Urban Environment, w: Robert E. Park (red.), The City, University of Chicago Press, Chicago, s. 1–46.
Pickering Andrew, 1995, The Mangle of Practice: Time, Agency, & Science, The University of Chicago Press, Chicago–London.
Preda Alex, 1999, The Turn to Things: Arguments for a Sociological Theory of Things, „The Sociological Quarterly”, t. 40(2), s. 347–366.
Sklair Leslie, 2005, The Transnational Capitalist Class and Contemporary Architecture in Globalizing Cities, „International Journal of Urban and Regional Research”, t. 29, s. 485–500.
Sklair Leslie, 2017, The Icon Project: Architecture, Cities and Capitalist Globalization, Oxford University Press, New York.
Skowrońska Marta, 2015, Jak u siebie: zamieszkiwanie i komfort, Nomos, Kraków.
Steets Silke, 2015, Der sinnhafte Aufbau der gebauten Welt: eine Architektursoziologie, Suhrkamp, Berlin.
Steets Silke, 2016, Taking Berger and Luckmann to the Realm of Materiality: Architecture as a Social Construction, „Cultural Sociology”, t. 10(1), s. 93–108.
Yaneva Albena, 2009, The Making of a Building: A Pragmatist Approach to Architecture, Peter Lang, Oxford.
Yaneva Albena, 2017, Five Ways to Make Architecture Political, Bloomsbury Press, London.
Yaneva Albena, 2018, Jak budynki nas „zaskakują”. Renowacja Alte Aula w Wiedniu, tłum. Ewa Bińczyk, Jakub Gużyński, „Avant”, t. 9(3), s. 25–48.
Uniwersytet im. Adama Mickiewicza w Poznaniu Polska
https://orcid.org/0000-0002-4110-4741
Ten utwór jest dostępny na licencji Creative Commons Uznanie autorstwa-Użycie niekomercyjne-Na tych samych warunkach 4.0 Międzynarodowe.
