Przejdź do głównego menu Przejdź do sekcji głównej Przejdź do stopki

Tom 68 Nr 4 (2024): Troska o dobrostan

Artykuły i rozprawy

Negatywny wpływ zaangażowania w działania pomocowe na dobrostan wolontariuszy na przykładzie wolontariatu dla obywateli Ukrainy

DOI: https://doi.org/10.35757/KiS.2024.68.4.11
Przesłane: 7 maja 2024
Opublikowane: 17 grudnia 2024

Abstrakt

Wybuch pełnoskalowej wojny w Ukrainie wywołał masowy zryw pomocowy w Polsce. Skala zaangażowania i intensywność działań pokazały ogromny potencjał tkwiący w polskim społeczeństwie. Powstało wiele badań poświęconych formom wsparcia, motywacjom wolontariuszy, czy postawom wobec narodu ukraińskiego i większość z nich skupia się na pozytywnych skutkach działań pomocowych. Głównym celem artykułu jest wykazanie, że zaangażowanie w wolontariat ukraiński – poza oczywistymi korzyściami społecznymi (dla obywatelek i obywateli Ukrainy, dla samych wolontariuszy i ogółu społeczeństwa) – może też wywoływać negatywne konsekwencje u osób podejmujących działania pomocowe. Wspieranie osób doświadczających traumy i/lub cierpienia może prowadzić do wystąpienia zmęczenia współczuciem, wypalenia, wtórnego stresu traumatycznego oraz zastępczej traumatyzacji. Celem pośrednim jest zaakcentowanie braku badań poświęconych kosztom psychologicznym i zdrowotnym związanych z aktywnością wolontariacką, nie tylko w kontekście wolontariatu ukraińskiego. W konsekwencji niewielką uwagę przywiązuje się do zdrowia fizycznego i psychicznego pomagających i brakuje w tym zakresie systemowego wsparcia, co może być przyczyną niskiego zaangażowania Polaków w wolontariat a także odchodzenia od wolontariatu tych, którzy byli weń zaangażowani.

Bibliografia

  • Babińska Maria, Bilewicz Michał, Górska Paulina, Toruńczyk-Ruiz Sabina, Wypych Michał, 2022, Polacy wobec Ukraińców. Wyniki badań sondażowych zrealizowanych po inwazji rosyjskiej na Ukrainę w 2022 roku, „Nauka”, nr 4, s. 37–58.
  • Barańska Magdalena, 2016, Wolontariat w planowaniu kariery zawodowej studentów, Wydawnictwo Naukowe UAM, Poznań.
  • Bieleninik Dominika, 2023, Wolontariusze pomagający migrantom: „Emocje potrafią być przytłaczające”, EURACTIV.pl (https://www.euractiv.pl/section/migracje/news/wolontariusze-polska-ukraina-bialorus-ngosy-trzeci-sektor-wojna-rosja/ [dostęp: 29.10.2023]).
  • Branson Dana C., 2019, Vicarious Trauma, Themes in Research, and Terminology: A Review of Literature, „Traumatology”, t. 25(1), s. 2–10.
  • Chalimonik Halina, 2022, Cała Polska pomaga Ukraińcom. Upada mit o ksenofobii Polaków, „Gazeta Wyborcza” (https://wyborcza.pl/7,75399,28585315,cala-polska-pomaga-ukraincom-peka-mit-o-ksenofobii-polakow.html [dostęp: 29.04.2024].
  • Cieślak Roman i in., 2014, A Meta-Analysis of the Relationship between Job Burnout and Secondary Traumatic Stress among Workers with Indirect Exposure to Trauma, „Psychological Services”, t. 11(1), s. 75–86.
  • Clary E. Gill i in., 1998, Understanding and Assessing the Motivations of Volunteers: A Functional Approach, „Journal of Personality and Social Psychology”, t. 74(6), s. 1516–1530.
  • Clary E. Gill, Snyder Mark, 1999, The Motivations to Volunteer: Theoretical and Practical Considerations, „Current Directions in Psychological Science”, t. 8(5), s. 156–159.
  • Czerska-Shaw Karolina, Krzyworzeka-Jelinowska Aneta, Mucha Janusz, 2022, Mobilizacja pomocy uchodźczyniom i uchodźcom ukraińskim w Krakowie. Wyzwania i szanse zarządzania niepewnością, Obserwatorium Wielokulturowości i Migracji Uniwersytet Ekonomiczny w Krakowie.
  • Downarowicz Paweł, Wydra Anna, 2022, Zaangażowanie Polaków w aktywną pomoc uchodźcom z Ukrainy, COPOCS Research Brief 1.
  • Feliksiak Michał, 2022, Polacy wobec uchodźców z Ukrainy, Komunikat z badań, nr 62/2022, Centrum Badania Opinii Społecznej, Warszawa.
  • Figley Charles R. (red.), 1995, Compassion Fatigue: Coping with Secondary Traumatic Stress Disorder in Those Who Treat the Traumatized, Routledge, New York.
  • Firlit-Fesnak Grażyna, 2023, Budowanie systemu pomocy dla uchodźców wojennych z Ukrainy w Polsce z perspektywy doświadczeń uczestników tego procesu, „Studia Politologiczne”, t. 68, s. 119–137 (DOI: 10.33896/SPolit.2023.68.7).
  • Górecki Mirosław, 2010, Podłoże motywacyjne pracy wolontariackiej, w: Marek Konopczyński, Wiesław Theiss, Mikołaj Winiarski (red.), Pedagogika społeczna. Przestrzenie życia i edukacji. Księga pamiątkowa dedykowana Profesorowi Tadeuszowi Pilchowi, „Pedagogium” Wyższa Szkoła Pedagogiki Resocjalizacyjnej, Warszawa.
  • Górecki Mirosław, 2013, Wolontariat — idea, organizacja, doświadczenia, „Warmińsko-Mazurski Kwartalnik Naukowy. Nauki Społeczne”, nr 1, s. 81–110.
  • Hochschild Arlie Russel, 2009, Zarządzanie emocjami. Komercjalizacja ludzkich uczuć, tłum. Jacek Konieczny, Wydawnictwo Naukowe PWN, Warszawa.
  • Jankowska Julia, Jażdżewski Robert, Karłowski Andrzej, Kozłowska Marta, Mamla Maksymilian, Ostrowska Zyta, Stępień Martyna, Tomasiak Aleksandra, Wołonciej Kamila, Zaremba Kamil, 2022, Pomoc uchodźcom z Ukrainy na Dworcu Centralnym w Warszawie w doświadczeniach wolontariuszy (marzec – kwiecień 2022), w: Małgorzata Fuszara (red.), Masowa pomoc w masowej ucieczce. Społeczeństwo polskie wobec migracji wojennej z Ukrainy, Instytut Stosowanych Nauk Społecznych UW, Warszawa.
  • Jarosz Sarian, Klaus Witold (red.), 2023, Polska szkoła pomagania. Przyjęcie osób uchodźczych z Ukrainy w Polsce w 2022 roku, Konsorcjum Migracyjne, Warszawa.
  • Jasiecki Krzysztof, 2023, Pomoc humanitarna dla uchodźców z Ukrainy jako katalizator nowej aktywności społecznej w Polsce, „Studia Politologiczne”, t. 68, s. 138–157 (DOI: 10.33896/SPolit.2023.68.8).
  • Joinson Carol, 1992, Coping with Compassion Fatigue, „Nursing”, t. 22(4), s. 116–122.
  • Jurczak Ewelina, 2011, „Wolontariat w Polsce. Analiza socjologiczna działalności ochotniczej”, praca doktorska, Kraków (https://ruj.uj.edu.pl/xmlui/handle/item/52267 [dostęp: 29.10.2023]).
  • Kalinowska Katarzyna, Krakowska Katarzyna, Sałkowska Marta, 2023, Dlaczego Polacy pomagali Ukraińcom? Typologia powodów zaangażowania w pomoc ukraińskim uchodźcom, „Kultura i Społeczeństwo”, nr 3, s. 41–64.
  • Kalinowska Katarzyna, Kuczyński Paweł, Bukaraba-Rylska Izabella, Krakowska Katarzyna, Sałkowska Marta, 2023, Społeczeństwo łatwopalne. Praktyki pomagania uchodźcom wojennym z Ukrainy w roku 2022 w Polsce, Collegium Civitas, Warszawa.
  • Kowalska Monika, 2021, Wolontariat po studencku — inspiracja i zaangażowanie studentów pedagogiki specjalnej w działalność wolontariacką, „Pedagogika Przedszkolna i Wczesnoszkolna”, nr 2, s. 123–135.
  • Kroplewski Zdzisław i in., 2015, Syntetyczny model motywacji prospołecznych na przykładzie wolontariatu, „Psychologia Wychowawcza”, nr 7, s. 45–61.
  • Krzyczkowski Karol, 2023, Wywiad z Natalią Saratą, socjolożką, społeczniczką, trenerką antywypaleniową, Forum Odpowiedzialnego Biznesu (https://odpowiedzialnybiznes.pl/artykuly/nie-wszystkich-wypalenie-dotknie-to-nie-jest-fatum-ale-przeciazone-osoby-czesto-znikaja-nam-z-radaru-choc-tez-nie-komunikuja-ze-odchodza-warto-wiec-sie-zastanowic-wczesniej-w/ [dostęp: 29.10.2023]).
  • Kubiciel-Lodzińska Sabina, Kownacka Katarzyna, 2023, Migranci wojenni z Ukrainy. Opinie Polaków na temat ich pobytu oraz zakresu udzielanej im pomocy, „Studia Politologiczne”, t. 68, s. 231–250 (DOI: 10.33896/SPolit.2023.68.13).
  • Kuczyński Paweł, Latecka Małgorzata, Szczepaniak Irmina, 2023, Niecodzienność. Doświadczenia NGO-sów i inicjatyw obywatelskich pomagających emigrantom z Ukrainy w pierwszym okresie wojny, „Kultura i Społeczeństwo”, nr 3, s. 65–90.
  • Leszczyński Seweryn, 2012, Wolontariat — definicja, typy, readaptacja społeczna, „Ogrody Nauk i Sztuk”, t. 2, s. 131–138.
  • Łuczaj Kamil, 2024, Multifaceted Hospitality: The Micro-Dynamics of Host–Guest Relations in Polish Homes after 24 February 2022, „Central and Eastern European Migration Review”, t. 13(1), s. 25–45 (DOI: 10.54667/ceemr.2023.19).
  • Maruszewski Tomasz, Doliński Dariusz, Łukaszewski Wiesław, Marszał-Wiśniewska Magdalena, 2023, Emocje i motywacje, w: Jan Strelau, Dariusz Doliński (red.), Psychologia. Podręcznik akademicki, t. 1, Gdańskie Wydawnictwo Psychologiczne, Gdańsk.
  • Maslach Christina, Schaufeli Wilmar B., Leiter, Michael, 2001, Job Burnout, „Annual Reviews in Psychology”, t. 52, s. 397–422.
  • Matuszewski Paweł, Bieliński Jacek, 2023, Entuzjazm jako motywator działań pomocowych wobec uchodźców z Ukrainy. Analiza związku między entuzjazmem a udzielaniem pomocy w modelu emocjonalnego wyboru, „Kultura i Społeczeństwo”, nr 3, s. 91–118.
  • Moreno-Jimenez M. Pilar, Villodres M. Carmen Hidalgo, 2010, Prediction of Burnout in Volunteers, „Journal of Applied Social Psychology”, t. 40(7), s. 1798–1818.
  • Morgan Charles, 1985, Natural Selection for Altruism in Selected Populations, „Ethnological Sociobiology”, nr 6, s. 211–218.
  • Ormiston Heather E., Nygaard Malena A., Apgar Sophia, 2022, A Systematic Review of Secondary Traumatic Stress and Compassion Fatigue in Teachers, „School Mental Health”, t. 14, s. 802–817 (https://doi.org/10.1007/s12310-022-09525-2).
  • Piekaruk Agnieszka, 2022, Motywacje osób przyjmujących uchodźców z Ukrainy w swoich domach. Studium doświadczeń ze współzamieszkiwania, w: Ewa Kurnatowicz (red.), Uchodźcy pośród nas. Pomaganie w perspektywie interdyscyplinarnej, Wydawnictwo Naukowe Dolnośląskiej Szkoły Wyższej, Wrocław.
  • Plagnol Anke, Huppert Felicia, 2010, Happy to Help? Exploring the Factors Associated with Variations in Rates of Volunteering Across Europe, „Social Indicators Research”, t. 97(2), s. 157–176.
  • Ponce Tarquino Y., Zúñiga Edgar, Paz Clara, Hidalgo-Andrade Paula, 2020, Supervision Model of Mental Health Telecare Volunteers during the Covid-19 Pandemic, „Clinical Neuropsychiatry”, t. 17(6), s 361–364.
  • Ratajczak Zofia, 1998, Psychologiczne koszty radzenia sobie w sytuacji utraty pracy, w: Zofia Ratajczak (red.), Bezrobocie. Strategie zaradcze i wzorce pomocy psychologicznej, Wydawnictwo Uniwersytetu Śląskiego, Katowice, s. 13–19.
  • Reykowski Janusz, 1979, Teoria motywacji a zarządzanie, Państwowe Wydawnictwo Ekonomiczne, Warszawa.
  • Sabo Brenda, 2011, Reflecting on the Concept of Compassion Fatigue, „The Online Journal of Issues in Nursing”, t. 16(1): 1 (DOI: 10.3912/OJIN.Vol16No01Man01).
  • Scovil Jonathan, 2022, Polacy o wojnie na Ukrainie. Komunikat z badań, nr 123/2022, Centrum Badania Opinii Społecznej, Warszawa.
  • Scovil Jonathan, 2023, O wojnie na Ukrainie i scenariuszach jej rozwoju. Komunikat z badań, nr 142/2023, Centrum Badania Opinii Społecznej, Warszawa.
  • Stuart Joanna i in., 2020, The Impacts of Volunteering on the Subjective Wellbeing of Volunteers: A Rapid Evidence Assessment, What Works Wellbeing (https://pure-oai.bham.ac.uk/ws/files/107672017/Volunteer_wellbeing_technical_report_Oct2020_.pdf [dostęp: 29.10.2023]).
  • Szykuła-Piec Barbara, Grabowska-Lepczak Izabella, Duralski Dominik, 2023, Multi-level Assistance Activities of the State Fire Service and the Local Community of Warsaw As a Humanitarian Assistance Process, Taking into Account the Mental Health of Volunteers: A Case Study from Poland, „Athenaeum. Polish Political Science Studies”, t. 79, nr 3, s. 160–176 (DOI: 10.15804/athena.2023.79.08).
  • Szymankiewicz Maria J., 2013, Stres i wypalenie zawodowe w pracy wolontariuszy organizacji pozarządowej, „Acta Universitatis Lodziensis. Folia Oeconomica”, t. 282, s. 271–281.
  • Willems Renate C.W.J., Drossaert Constance H.C., Vuijk Patricia, Bohlmeijer Ernst T., 2020, Impact of Crisis Line Volunteering on Mental Wellbeing and the Associated Factors: A Systematic Review, „International Journal of Environmental Research and Public Health”, t. 17(5): 1641 (DOI: 10.3390/ijerph17051641).
  • Willems Renate C.W.J., Drossaert Constance H.C., Vuijk Patricia, Bohlmeijer Ernst T., 2021, Mental Wellbeing in Crisis Line Volunteers: Understanding Emotional Impact of the Work, Challenges and Resources. A Qualitative Study, „International Journal of Qualitative Studies on Health and Well-being”, t. 16(1): 1986920 (DOI: 10.1080/17482631.2021.1986920).
  • Zabłocka-Żytka Lidia, Lavdas Michalis, 2023, Stres wojny. Zalecenia dotyczące ochrony zdrowia psychicznego i dobrostanu zarówno uchodźców ukraińskich, jak i Polaków zaangażowanych w ich wsparcie, „Psychiatria Polska”, nr 4, s. 729–746 (DOI: 10.12740/PP/156157).

Downloads

Download data is not yet available.

Inne teksty tego samego autora

Podobne artykuły

Możesz również Rozpocznij zaawansowane wyszukiwanie podobieństw dla tego artykułu.