Przejdź do głównego menu Przejdź do sekcji głównej Przejdź do stopki
Logo "Spraw Międzynarodowych"

Tom 78 Nr 4 (2025)

Artykuły

Trilog – w poszukiwaniu złotego środka między efektywnością a demokratyzacją procesu legislacyjnego w Unii Europejskiej

DOI: https://doi.org/10.35757/sm.2025.78.4.06
Przesłane: 4 stycznia 2025
Opublikowane: 30 grudnia 2025

Abstrakt

Proces legislacyjny, który toczy się w Unii Europejskiej w ramach zwykłej procedury, zwanej dawniej procedurą współdecydowania, jest długotrwały. Wynika to z potrzeby przeprowadzenia autonomicznego procesu na poziomie Rady UE i Parlamentu Europejskiego, a następnie doprowadzenia w składającej się z trzech czytań procedurze traktatowej do porozumienia dwóch organów legislacyjnych w sprawie całego projektu legislacyjnego. Stosowanie w tym procesie instytucji trilogu może podnosić efektywność, ale jednocześnie znacząco ograniczać transparentność i demokratyczny charakter procesu stanowienia prawa. Prowadzi to do hipotezy, że chociaż trilog jest efektywną instytucją procedury legislacyjnej w UE, to wymaga ściślejszego uregulowania w zakresie zagwarantowania demokratyczności procesu, także w kontekście nowych technologii komunikacyjnych, które generują zmiany kanałów i form partycypacji obywatelskiej. Artykuł podejmuje próbę przedstawienia postulatów de lege ferenda w tym zakresie przy wykorzystaniu metody prawno-teoretycznej na tle kontrowersji wokół deficytu demokracji w UE.

Bibliografia

  • Alter K., Establishing the Supremacy of European Law. The Making of International Rule of Law in Europe, Oxford University Press, Oxford 2003.
  • Arnim H.H. von, Europejska zmowa. Jak urzędnicy UE sprzedają naszą demokrację, Wydawnictwo „Wektory”, Wrocław 2009.
  • Average Duration and Number of Concluded Ordinary Legislative Procedures, „European Parliament” [online, dostęp: 27 XII 2024]: <https://epthinktank.eu/2024/06/04/european-parliament-facts-and-figures/ep-facts-and-figures-fig-19/>.
  • Barley K., Beer N., Zile R., Lange B., Mid-Term Activity Report. Developments and Trends of the Ordinary Legislative Procedure. 1 July 2019 – 31 December 2021 (9th Parliamentary Term), European Parliament, [b.d.m.w.] (PE 703.724).
  • Brandsma G.J., Transparency of EU Informal Trilogues through Public Feedback in the European Parliament: Promise Unfulfilled, „Journal of European Public Policy” 2019, vol. 26, No. 10.
  • Brandsma G.J., Greenwood J., Ripoll Servant A., Roederer-Rynning Ch., Inside the Black Box of Trilogues: Introduction to the Special Issue, „Journal of European Public Policy” 2021, vol. 28, No. 1: <https://doi.org/10.1080/13501763.2020.1859600> [dostęp: 16 II 2025].
  • Bressanelli E., Koop Ch., Reh Ch., The Impact of Informalisation: Early Agreements and Voting Cohesion in the European Parliament, „European Union Politics” 2016, vol. 17, issue 1.
  • Chryssochoou D.S., Democracy and the European Polity, [w:] European Union Politics, ed. M. Cini, Oxford University Press, Oxford 2007.
  • Cini M., The European Commission, Manchester University Press, Manchester–New York 1996.
  • Coreper I, „Rada Europejska. Rada Unii Europejskiej” [online, dostęp: 30 IX 2024]: <https://www.consilium.europa.eu/pl/council-eu/preparatory-bodies/coreper-i/>.
  • Czaputowicz J., Teorie stosunków międzynarodowych, Wydawnictwo Naukowe PWN, Warszawa 2007.
  • Decision of the European Ombudsman Setting out Proposals Following Her Strategic Inquiry OI/8/2015/JAS Concerning the Transparency of Trilogues, European Ombudsman, Brussels, 12 VII 2016.
  • Decyzja Rady z dnia 1 grudnia 2009 r. dotycząca przyjęcia regulaminu wewnętrznego Rady, Dz.Urz. UE, L 325, 11 XII 2009, nr 32009D0937.
  • The European Parliament in Times of EU Crisis. European Administrative Governance, ed. O. Costa, Palgrave Macmillan, [b.m.w.] 2019.
  • The European Union. How Does It Work?, ed. E. Bomberg, J. Peterson, A. Stubb, Oxford University Press, Oxford 2008.
  • European Union Politics, ed. M. Cini, Oxford University Press, Oxford 2007.
  • Farrell H., Héritier A., Interorganizational Negotiation and Intraorganizational Power in Shared Decision Making: Early Agreements under Codecision and Their Impact on the European Parliament and Council, „Comparative Political Studies” 2004, vol. 37, No. 10.
  • Featherstone K., Jean Monnet and the „Democratic Deficit” in the European Union, „Journal of Common Market Studies” 1994, vol. 32, No. 2.
  • Finance Watch Statement: EU Co-Legislators Reach Agreement on Basel III, „Finance Watch” [online], 11 XII 2023 [dostęp: 28 VIII 2025]: <https://www.finance-watch.org/press/finance-watch-statement-eu-co-legislators-reach-agreement-on-basel-iii/>.
  • Galster J., Zasada równowagi instytucjonalnej w orzecznictwie TSUE, „Gdańskie Studia Prawnicze” 2014, t. 31: <https://prawo.ug.edu.pl/sites/default/files/_nodes/strona-pia/33461/files/9_zasada_rownowagi_instytucjonalnej.pdf> [dostęp: 23 VIII 2025].
  • Greenwood J., Roederer-Rynning C., Taming Trilogues: The EU’s Law-Making Process in a Comparative Perspective, [w:] The European Parliament in Times of EU Crisis. European Administrative Governance, ed. O. Costa, Palgrave Macmillan, [b.m.w.] 2019.
  • Hix S., System polityczny Unii Europejskiej, Wydawnictwo Naukowe PWN, Warszawa 2010.
  • Interinstitutional Negotiations for the Adoption of EU Legislation, „European Parliament” [online, dostęp: 29 V 2025]: <https://www.europarl.europa.eu/olp/en/interinstitutional-negotiations>.
  • Kardasheva R., EU Trilogues Undermine Parliamentary Committees, „Euractiv” [online], 4 X 2012 [dostęp: 27 XII 2024]: <https://www.euractiv.com/section/future-eu/opinion/eu-trilogues-undermine-parliamentary-committees/>.
  • Kardasheva R., Trilogues in the EU Legislature, King’s College Department of European and International Studies, London 2013.
  • Kirpsza A., „Nie chcę, ale muszę”. Powody negocjowania aktów prawnych Unii Europejskiej w trilogach, [w:] Teorie i metody w studiach europejskich – V Ogólnopolskie Europeistyczne Warsztaty Metodologiczne dla Doktorantów i Habilitantów, red. K.A. Wojtaszczyk, J. Wiśniewska-Grzelak, Oficyna Wydawnicza „Aspra-JR”, Warszawa 2015.
  • Kirpsza A., Warunki sukcesu poprawek Parlamentu Europejskiego w zwykłej procedurze ustawodawczej, „Przegląd Europejski” 2016, nr 2 (40).
  • Kodeks postępowania w negocjacjach w kontekście zwykłej procedury ustawodawczej, Konferencja Przewodniczących, [Bruksela], 28 IX 2017: <https://www.europarl.europa.eu/cmsdata/215160/C2_PL.pdf> [dostęp: 20 X 2024].
  • Kreppel A., Moving Beyond Procedure: An Empirical Analysis of EP Legislative Influence, „Comparative Political Studies” 2002, vol. 35, No. 7.
  • Laloux T., The Effect of Trilogues on the European Union’s Success in Legislative Negotiations: A Reappraisal, „European Union Politics” 2024, vol. 25, issue 2.
  • Leino-Sandberg P., Transparency and Trilogues: Real Legislative Work for Grown-Ups?, „European Journal of Risk Regulation” 2023, vol. 14, special issue 2.
  • MacCormick N., Constitutionalism and Democracy in the EU, [w:] The European Union. How Does It Work?, ed. E. Bomberg, J. Peterson, A. Stubb, Oxford University Press, Oxford 2008.
  • Parlament Europejski, Rada, Komisja: Wspólna deklaracja w sprawie praktycznych zasad dotyczących stosowania procedury współdecyzji (art. 251 traktatu WE) (2007/C 145/02), Dz.Urz. UE, C 145, 30 VI 2007.
  • Podręcznik na temat zwykłej procedury ustawodawczej, Parlament Europejski, Bruksela, wrzesień 2020 (PE 640.179).
  • Porozumienie międzyinstytucjonalne pomiędzy Parlamentem Europejskim, Radą Unii Europejskiej a Komisją Europejską z dnia 13 kwietnia 2016 roku w sprawie lepszego stanowienia prawa, Dz.Urz. UE, L 123, 12 V 2016, nr 32016Q0512(01).
  • Posiedzenie trójstronne, „European Union” [online, dostęp: 29 IX 2024]: <https://eur-lex.europa.eu/PL/legal-content/glossary/trilogue.html>.
  • Regulamin. Dziesiąta kadencja Parlamentu, Parlament Europejski, [Bruksela], lipiec 2024: <https://www.europarl.europa.eu/doceo/document/RULES-10-2024-07-16_PL.pdf> [dostęp: 20 V 2025].
  • Regulamin. Dziewiąta kadencja Parlamentu, Dz.Urz. UE, L 302, 22 XI 2019, nr 32019Q1122(01).
  • Reh C., Is Informal Politics Undemocratic? Trilogues, Early Agreements and the Selection Model of Representation, „Journal of European Public Policy” 2014, vol. 21, No. 6: <https://doi.org/10.1080/13501763.2014.910247> [dostęp: 27 XII 2024].
  • Roederer-Rynning C., Greenwood J., Black Boxes and Open Secrets: Trilogues as „Politicised Diplomacy”, „West European Politics” 2020, vol. 44, No. 3.
  • Roederer-Rynning Ch., Greenwood J., The Culture of Trilogues, „Journal of European Public Policy” 2015, vol. 22, No. 8: <https://doi.org/10.1080/13501763.2014.992934> [dostęp: 16 II 2025].
  • Roth J., Cichy pucz. Zawłaszczenie Europy przez niejawne elity gospodarczo-polityczne, Wydawnictwo „Zysk i S-ka”, Poznań 2015.
  • Ruszkowski J., Wstęp do studiów europejskich, Wydawnictwo Naukowe PWN, Warszawa 2007.
  • Sabbati G., Parlament Europejski – fakty i liczby, Biuro Analiz Parlamentu Europejskiego, Bruksela, kwiecień 2024 (PE 760.403): <https://www.europarl.europa.eu/RegData/etudes/BRIE/2024/760403/EPRS_BRI(2024)760403_PL.pdf> [dostęp: 31 VII 2025].
  • Schmidt V.A., Britain-Out and Trump-In: A Discursive Institutionalist Analysis of the British Referendum on the UE and the US Presidential Election, „Review of International Political Economy” 2017, vol. 24, No. 2.
  • Sculy R., The European Parliament, [w:] European Union Politics, ed. M. Cini, Oxford University Press, Oxford 2007.
  • Sektor bankowy: wstępne porozumienie co do wdrażania reform Bazylea III, „Rada Europejska. Rada Unii Europejskiej” [online], 27 VI 2023 [dostęp: 28 VIII 2025]: <https://www.consilium.europa.eu/pl/press/press-releases/2023/06/27/banking-sector-provisional-agreement-reached-on-the-implementation-of-basel-iii-reforms/>.
  • Shackleton M., The Politics of Codecision, „Journal of Common Market Studies” 2000, vol. 38, No. 2.
  • Shackleton M., Raunio T., Codecision since Amsterdam: A Laboratory for Institutional Innovation and Change, „Journal of European Public Policy” 2003, vol. 10, No. 2.
  • Teorie i metody w studiach europejskich – V Ogólnopolskie Europeistyczne Warsztaty Metodologiczne dla Doktorantów i Habilitantów, red. K.A. Wojtaszczyk, J. Wiśniewska-Grzelak, Oficyna Wydawnicza „Aspra-JR”, Warszawa 2015.
  • [Twenty Twenty-Four] 2024 EP Elections under the Shadow of Rising Populism, ed. G. Invaldi, E. Zankina, European Center for Populism Studies, Brussels 2024.
  • Vetulani-Cęgiel A., Nowe procedury konsultacji Komisji Europejskiej jako czynnik niwelujący deficyt demokracji w UE, „Przegląd Europejski” 2017, nr 3 (45).
  • Webber D., European Disintegration? The Politics of Crises in the European Union, Bloomsbury Academic, London 2018.
  • Wiener A., Diez T., European Integration Theory, Oxford University Press, Oxford 2005.
  • Wojciechowski J., Problem ujednolicenia systemu wyborczego w wyborach do parlamentu europejskiego, „Przestrzeń, Ekonomia, Społeczeństwo” 2013, nr 1.
  • Zielonka J., Koniec Unii Europejskiej?, Wydawnictwo „Znak”, Warszawa 2014.
  • Zielonka J., Kontrrewolucja. Liberalna Europa w odwrocie, Wydawnictwo Naukowe PWN, Warszawa 2018.
  • ----------------------------------
  • Orzecznictwo TSUE
  • ----------------------------------
  • Wyrok Trybunału z dnia 13 czerwca 1958 r., Meroni & Co., Industrie Metallurgiche, SpA przeciwko Wysokiej Władzy Europejskiej Wspólnoty Węgla i Stali, sygn. 9/56, 10/56, ECLI:EU:C:1958:7, ECLI:EU:C:1958:8.
  • Wyrok Trybunału z dnia 22 maja 1990 roku, Parlament Europejski przeciwko Radzie Wspólnot Europejskich, sygn. C-70/88, ECLI:EU:C:1990:217.
  • Wyrok Trybunału z dnia 30 marca 1995 r., Parlament Europejski przeciwko Radzie Unii Europejskiej, sygn. C-65/93, ECLI:EU:C:1995:91.
  • Wyrok Trybunału z dnia 1 lipca 2008 r., Królestwo Szwecji i Maurizio Turco przeciwko Radzie Unii Europejskiej, sygn. C 39/05 P i C 52/05 P, ECLI:EU:C:2008:374
  • Wyrok Trybunału z dnia 21 września 2010 r. w sprawach C 514/07 P, C 528/07 P i C 532/07 P Szwecja i in. przeciwko API i Komisji, ECLI:EU:C:2010:541.
  • Wyrok Trybunału z dnia 21 lipca 2011 r. w sprawie C 506/08 P Szwecja przeciwko MyTravel i Komisji, ECLI:EU:C:2011:496.
  • Wyrok Trybunału z dnia 17 października 2013 r., Rada przeciwko Access Info Europe, sygn. C-280/11, ECLI:EU:C:2013:671.
  • Wyrok Sądu z dnia 15 września 2016 r., Herbert Smith Freehills LLP przeciwko Radzie Unii Europejskiej, sygn. T-710/14, ECLI:EU:T:2016:494.
  • Wyrok Sądu z dnia 22 marca 2018 r., Emilio De Capitani przeciwko Parlamentowi Europejskiemu, sygn. T-540/15, ECLI:EU:T:2018:167.

Downloads

Download data is not yet available.

Podobne artykuły

1 2 3 4 > >> 

Możesz również Rozpocznij zaawansowane wyszukiwanie podobieństw dla tego artykułu.