Czy socjologowie są w stanie budować maszyny społeczne? Rekonceptualizacja różnicy między przyrodoznawstwem a naukami społecznymi
Abstrakt
The last three decades have witnessed a dynamic development of science and technology studies, which have shown science in a way completely different from that presented by the traditional philosophy of science and methodology of social sciences. The authors accept that the findings of those studies concerning the mechanisms of functioning of science are correct and attempt to address again the problem of the difference between those disciplines and the social sciences. Their analysis concerns: the role and importance of laboratories in the social sciences; the “transition” of social phenomena to those laboratories; the possibility of popularization by the social sciences of technological solutions prepared by those laboratories; an incorrect approach to experiment and the acceptance of false ideas of the function of natural sciences by social scientists.
Słowa kluczowe
eksperyment; nauki społeczne; przyrodoznawstwo; maszyny społeczne; metodologia syntetyczna; antropologia nauki; studia nad nauką i technologią
Bibliografia
Abriszewski Krzysztof, 2008, Poznanie, zbiorowość, polityka. Analiza teorii aktora-sieci Bruno Latoura, Universitas, Kraków,
Afeltowicz Łukasz, 2007, Czy technika pozbawia nas pracy? Bezrobocie technologiczne w perspektywie Teorii Aktora-Sieci, „Studia Socjologiczne”, nr 1.
Afeltowicz Łukasz, Pietrowicz Krzysztof, 2008, Koniec socjologii, jaką znamy, czyli o maszynach społecznych i inżynierii socjologicznej, „Studia Socjologiczne”, nr 3.
Baird Davis, 2004, Thing Knowledge: A Philosophy of Scientific Instruments, University of California Press, Berkeley.
Berg Marc, 1998, The Politics of Technology: On Bringing Social Theory into Technological Design, „Science, Technology and Human Values”, t. 23, s. 456–490.
Bińczyk Ewa, 2004, „Antropologia nauki” Bruno Latoura na tle polemik, „Zagadnienia Naukoznawstwa”, nr 1.
Blumer Herbert, 1954, What is Wrong with Social Theory?, „American Sociological Review”, t. 19, s. 3–10.
Bowker Geoffrey C. i in. (red.), 1997, Social Science, Technical Systems and Cooperative Work: Beyond the Great Divide, Lawrence Erlbaum Associates, Mahwah–New Jersey.
Cacioppo John T., Berntson Gary G. (red.), 2004, Social Neuroscience, Ohio State University Psychology Press, New York.
Carnap Rudolf, 2000, Wprowadzenie do filozofii nauki, tłum. Artur Koterski, Fundacja Aletheia, Warszawa.
Cartwright Nancy, 1989, Nature’s Capacities and Their Measurement, Clarendon Press, Oxford.
Cartwright Nancy, 1999, The Dappled World: A Study of the Boundaries of Science, Cambridge University Press, Cambridge.
Cole Stephen, 1994a, Introduction: What’s Wrong with Sociology?, „Sociological Forum”, t. 9, numer specjalny „What’s Wrong with Sociology?”, s. 129–131.
Cole Stephen, 1994b, Why Sociology Doesn’t Make Progress Like the Natural Sciences, „Sociological Forum”, t. 9, numer specjalny „What’s Wrong with Sociology?”, s. 133–154.
Collins Harry M., 1974, The TEA Set: Tacit Knowledge and Scientific Networks, „Social Studies of Science”, t. 4, s. 165–186.
Collins Randall, 1992, The Confusion of the Modes of Sociology, w: Steven Seidman, David G. Wagner (red.), Postmodernism and Social Theory: The Debate over General Theory, Blackwell, Cambridge, Mass.
Collins Randall, 1994, Why the Social Science Won’t Become High-Consensus, Rapid Discovery Science, „Sociological Forum” 2, t. 9, numer specjalny „What’s Wrong with Sociology?”, s. 155–177.
Collins Randall, 1998, The Sociology of Philosophies: A Global Theory of Intellectual Change, Belknap Press, Cambridge. Mass.
Cybulska Alicja, 2004, Neuromarketing — zajrzyj do mózgu konsumenta, Brief.pl 59, http://www.brief.pl/magazyn,artykul,1881,102.html.
Czapów Czesław, Podgórecki Adam, 1972, Socjotechnika — podstawowe pojęcia i problemy, w: Adam Podgórecki (red.), Socjotechnika. Style działania, KiW, Warszawa.
Davis James A., 1994, What’s Wrong with Sociology?, „Sociological Forum” 2, t. 9, numer specjalny „What’s Wrong with Sociology?”, s. 179–197.
Epstein Joshua M., Axtell Robert, 1996, Growing Artificial Societies: Social Science from the Bottom Up, Brookings Institution Press–MIT Press, Washington–Cambridge, Mass.
Eriksen Thomas Hylland, 2003, Tyrania chwili. Szybko i wolno płynący czas w erze informacji, tłum, Grzegorz Sokół, PIW, Warszawa.
Foucault Michel, 1998, Nadzorować i karać. Narodziny więzienia, tłum. Tadeusz Komendant, Aletheia, Warszawa.
Foucault Michel, 1999, Narodziny kliniki, tłum. Paweł Pieniążek, KR, Warszawa.
Fuchs Stephan, 1992, The Professional Quest for Truth: A Social Theory of Science and Knowledge, SUNY Press, Albany.
Fuchs Stephan, 1993, Three Sociological Epistemologies, „Sociological Perspectives”, t. 36, s. 23–44.
Gladwell Malcolm, 2003, The Tipping Point: How Little Things Can Make a Big Difference, Abacus, London.
Goffman Erving, 1961, Asylums: Essays on the Social Situation of Mental Patients and Others Inmate, Doubleday, Garden City, NY.
Hacking Ian, 1983, Representing and Intervening. Introductory Topics in the Philosophy of Natural Science, Cambridge University Press, New York.
Hacking Ian, 2000, The Social Construction of What?, Harvard University Press, Cambridge, Mass.
Hawking Stephen, 2002, Wszechświat w skorupce orzecha, tłum. Piotr Amsterdamski, Zysk i S-ka, Poznań.
Huang Gregory T., 2005. Witaj w naszym świecie, „Świat Techniki”, nr 3.
Iwińska Katarzyna, 2006, Socjologia jako nauka, czyli znów zadane pytanie: „What is so great about science?”, „Studia Socjologiczne”, nr 1.
Knorr-Cetina Karin, 1981, The Manufacture of Knowledge: An Essay on the Constructivist and Contextual Nature of Science, Pergamon Press, Oxford.
Knorr-Cetina Karin, 1983, The Ethnographic Study of Scientific Work: Towards a Constructivist Interpretation of Science, w: Karin Knorr-Cetina, Michael Mulkay (red.), Science Observed: Perspectives on the Social Study of Science, Sage, London.
Knorr-Cetina Karin, 1999, Epistemic Cultures: How the Sciences Make Knowledge, Harvard University Press, Cambridge, Mass.
Kojder Andrzej 2005, Podgórecki Adam, w: Encyklopedia socjologii. Suplement, Oficyna Naukowa, Warszawa.
Latour Bruno 1983, Give Me a Laboratory and I Will Raise the World, w: Karin Knorr-Cetina, Michael Mulkay (red.), Science Observed: Perspectives on the Social Study of Science, Sage, London.
Latour Bruno, 1987, Science in Action: How to Follow Scientists and Engineers Through Society, Harvard University Press, Cambridge, Mass.
Latour Bruno, 1988, The Pasteurization of France, Harvard University Press, Cambridge, Mass.
Latour Bruno, 1991, Technology Is Society Made Durable, w: John Law (red.), A Sociology of Monsters: Essays on Power, Technology and Domination, Routlege, London–New York.
Latour Bruno, 1992, Where Are the Missing Masses? Sociology of a Few Mundane Artefacts, w: Wiebe E. Bijker, John Law (red.), Shaping Technology/Building Society: Studies in Sociotechnical Change, MIT Press, Cambridge, Mass.
Latour Bruno, 1999, Pandora’s Hope: Essays on the Reality of Science Studies, Harvard University Press, Cambridge, Mass.
Latour Bruno, Woolgar Steve, 1979, Laboratory Life: The Social Construction of Scientific Facts, Sage, Beverly Hills.
Lévi-Strauss Claude, 1969, Myśl nieoswojona, tłum. Andrzej Zajączkowski, PWN, Warszawa.
Lévi-Strauss Claude, Eribon Didier, 1994, Z bliska i z oddali, tłum. Krzysztof Kocjan, Opus, Łódź.
Lynch Michael, Woolgar Steve (red.), 1990, Representation in Scientific Practice, MIT Press, Cambridge, Mass.
Merton Robert K., 1982, Teoria socjologiczna i struktura społeczna, tłum. Ewa Morawska, Jerzy Wertenstein-Żuławski, PWN, Warszawa.
Mokrzycki Edmund, 1980, Filozofia nauki a socjologia. Od doktryny metodologicznej do praktyki badawczej, PWN, Warszawa.
O’Connell Jospeh, 1993, Metrology: Creation of Universality by the Circulation of Particulars, „Social Studies of Science”, t. 23, s. 129–173.
Ossowski Stanisław, 1967, O osobliwościach nauk społecznych, w: O nauce. Dzieła, t. 4, PWN, Warszawa.
Pfeifer Rolf, Bongard Josh, 2007, How the Body Shapes the Way We Think: A New View of Intelligence, MIT Press, Cambridge, Mass.
Pickering Andrew (red.), 1992, Science as Practice and Culture, The University of Chicago Press, Chicago–London.
Pickering Andrew, 1995, The Mangle of Practice: Time, Agency and Science, The University of Chicago Press, Chicago–London.
Popper Karl R., 1975, Jedność metody w naukach przyrodniczych i społecznych, w: Piotr Sztompka (red.), Metodologiczne podstawy socjologii, UJ, Kraków.
Popper Karl R., 2002, Logika odkrycia naukowego, tłum. Urszula Niklas, Wydawnictwo Naukowe PWN, Warszawa.
Scott W. Richard, 1992, Organizations: Rational, Natural, and Open Systems, Prentice-Hall International, Englewood Cliffs.
Sobczyńska Danuta, Zeidler Paweł (red.), 1994, Nowy eksperymentalizm. Teoretycyzm. Reprezentacja, Wydawnictwo Naukowe Instytutu Filozofii UAM, Poznań.
Sojak Radosław, 2004, Paradoks antropologiczny. Socjologia wiedzy jako perspektywa ogólnej teorii społeczeństwa, Wydawnictwo Uniwersytetu Wrocławskiego, Wrocław.
Sneed Joseph Donald, 1979, The Logical Structure of Mathematical Physics, D. Reidel, Dordrecht–London.
Stinchcombe Arthur S., 1994, Disintegrated Disciplines and the Future of Sociology, „Sociological Forum”, t. 9, numer specjalny „What’s Wrong with Sociology?”, s. 279–291.
Stradowski Jan, 2004, Głowa nie od parady, „Wprost”, 16 maja.
Śliwiński Krzysztof, 2007, Drugi wspaniały świat, „Computerworld”, 20 maja.
VaGla (pseud.), 2007, Wirtualna rewolucja Second Life Liberation Army, http://prawo.vagla.pl/node/7127.
Wysieńska Kinga, Wojtczuk Paweł, Karpiński Zbigniew, 2001, Teoria i eksperyment w socjologii, „Studia Socjologiczne”, nr 1.
Zeidler Paweł, 1994, Nowy eksperymentalizm a teoretycyzm. Spór o przedmiot i sposób uprawiania filozofii nauki, w: Danuta Sobczyńska, Paweł Zeidler (red.), Nowy eksperymentalizm. Teoretycyzm. Reprezentacja, Wydawnictwo Naukowe Instytutu Filozofii UAM, Poznań.
Zybertowicz Andrzej, 1995, Przemoc i poznanie. Studium z nie-klasycznej socjologii wiedzy, Wydawnictwo UMK, Toruń.
Uniwersytet Mikołaja Kopernika w Toruniu Polska
https://orcid.org/0000-0002-2316-6332
Uniwersytet Mikołaja Kopernika w Toruniu Polska
https://orcid.org/0000-0002-0596-4672
Ten utwór jest dostępny na licencji Creative Commons Uznanie autorstwa-Użycie niekomercyjne-Na tych samych warunkach 4.0 Międzynarodowe.
