Trzecia płeć w perspektywie międzykulturowej

Krzysztof Arcimowicz

doi:10.35757/KiS.2006.50.4.4

Tom 50 Nr 4 (2006): Ciało i kultura

Artykuły i rozprawy

Trzecia płeć w perspektywie międzykulturowej

Krzysztof Arcimowicz⁺⁻

PDF

DOI: https://doi.org/10.35757/KiS.2006.50.4.4
Przesłane: 5 października 2023
Opublikowane: 20 grudnia 2006

Abstrakt

The paper examines alternative forms of gender in five contemporary societies: hijra in India, fa’afafine from Samoa, kathoey in Thailand, travesti in Brazil, and xanith in Oman. The term “third gender” refers to males fulfilling roles which are traditionally connected with femininity, as well as looking like and behave like women, while being neither a man nor a woman. What is of importance is that the term “third gender” may also be linked with alternative models of femininity, but in this paper they are not analyzed. The author focus on several relatively well-documented patterns of transgender men. These forms of gender diversity come from cultures in which the following religions dominate: Hinduism, Buddhism, Islam and Christianity. His main aim is to show that modern Western sex and gender ideologies which are based on binary opposites — man vs. woman, masculinity vs. femininity, heterosexuality vs. homosexuality — are not universal. The anthropological perspective makes it clear that there are many different ways of creating gender and sexuality. The examples of gender diversity in this article encourage us to rethink our understanding of what is normal and natural.

Bibliografia

Badinter Elizabeth, 1993, XY — Tożsamość mężczyzny, tłum. Grzegorz Przewłocki, Wydawnictwo WAB, Warszawa.
Bem Sandra, 2000, Męskość, kobiecość. O różnicach wynikających z płci, tłum. Sylwia Pikiel, Gdańskie Wydawnictwo Psychologiczne, Gdańsk.
Besnier Niko, 1996, Polinesian Gender Liminality Throught Time and Space, w: Gilbert Herdt (red.), Third Sex, Third Gender: Beyond Sexual Dimorphism in Culture and History, Zone Books, New York.
Bolin Anne, 1996, Transcending and Transgendering: Male-to-Female Transsexuals, Dichotomy and Diversity, w: Gilbert Herdt (red.), Third Sex, Third Gender: Beyond Sexual Dimorphism in Culture and History, Zone Books, New York.
Brummelhuis Han, 1999, Transformations of Transgender: The Case of the Thai Kathoey, w: Peter A. Jackson, Gerard Sullivan (red.), Lady Boys, Tom Boys, Rent Boys: Male and Female Homosexualities in Contemporary Thailand, The Haworth Press, New York–London–Oxford.
Butler Judith, 1990, Gender Trouble: Feminism and the Subversion of Identity, Routledge, New York–London.
Foucault Michel, 1995, Historia seksualności, tłum. różni, Czytelnik, Warszawa.
Fraser Laura, 2003, Tam, gdzie chłopcy wyrastają na kobiety, „Marie Claire”, nr 10, s. 60–65.
Giddens Anthony, 2004, Socjologia, tłum. Alina Szulżycka, PWN, Warszawa.
Głażewska Ewa, 2005, Płeć i antropologia. Kulturowa koncepcja płci w ujęciu Margaret Mead, Centrum Edukacji Europejskiej, Toruń.
Hekma Gert, 1996, „A Feamale Soul in a Male Body”: Sexual Inversion as Gender Inversion in Nineteenth-Century Sexuology, w: Gilbert Herdt (red.), Third Sex, Third Gender: Beyond Sexual Dimorphism in Culture and History, Zone Books, New York.
Herdt Gilbert, 1996a, Introduction: Third Sexes and Third Genders, w: Gilbert Herdt (red.), Third Sex, Third Gender: Beyond Sexual Dimorphism in Culture and History, Zone Books, New York.
Herdt Gilbert, 1996b, Mistaken Sex: Culture, Biology and the Third Sex in New Gwinea, w: Gilbert Herdt (red.), Third Sex, Third Gender: Beyond Sexual Dimorphism in Culture and History, Zone Books, New York.
Jackson Peter A., Sullivan Gerard, 1999, A Panoply of Roles: Sexual and Gender Diversity in Contemporary Thailand, w: Peter A. Jackson, Gerard Sullivan (red.), Lady Boys, Tom Boys, Rent Boys: Male and Female Homosexualities in Contemporay Thailand, The Haworth Press, New York–London–Oxford.
Laqueur Thomas, 1992, Making Sex: Body and Gender from the Greeks to Freud, Harvard University Press, Cambridge, Mass.–London.
Lorber Judith, 1994, Pardoxes of Gender, Yale University Press, New Haven–London.
Meer Theo, 1996, Sodomy and Pursuit of a Third Sex in the Early Modern Period, w: Gilbert Herdt (red.), Third Sex, Third Gender: Beyond Sexual Dimorphism in Culture and History, Zone Books, New York.
Nanda Serena, 1996, Hijras: An Alternative Sex and Gender Role in India, w: Gilbert Herdt (red.), Third Sex, Third Gender: Beyond Sexual Dimorphism in Culture and History, Zone Books, New York.
Nanda Serena, 1999, Neither Man nor Woman, Wadsworth Publishing Comapany, Belmont CA.
Nanda Serena, 2000, Gender Diversity: Crosscultural Variations, Waveland Press, Route IL.
Rattachumpoth Rakkit, 1999, Introduction, w: Peter A. Jackson, Gerard Sullivan (red.), Lady Boys, Tom Boys, Rent Boys: Male and Female Homosexualities in Contemporary Thailand,
The Haworth Press, New York–London–Oxford.
Renzetti Claire M., Curran Daniel J., 2005, Kobiety, mężczyźni i społeczeństwo, tłum. Agnieszka Gromkowska-Melosik, PWN, Warszawa.
Ringrose Kathryn M., 1996, Living in the Shadows: Eunuchs and Gender in Byzantium, w: Gilbert Herdt (red.), Third Sex, Third Gender: Beyond Sexual Dimorphism in Culture and History, Zone Books, New York.
Roscoe Will, 2000, Changing Ones: Third and Fourth Genders in Native North America, St. Martin’s Griffin, New York.
Schmidt Johanna, 2003, Paradise Lost? Social Change and Fa’afafine in Samoa, „Current Sociology”, t. 51, s. 417–432.
Stefanicki Robert, 2000, Eunuch przynosi szczęście, „Magazyn”. Dodatek „Gazety Wyborczej”, 10 października.
Sulima Roch, 2000, Antropologia codzienności, Wydawnictwo Uniwersytetu Jagiellońskiego, Kraków.
Trumbach Randolph, 1996, London’s Sapphists: From Three Sexes to Four Genders in the Making of Modern Culture, w: Gilbert Herdt (red.), Third Sex, Third Gender: Beyond Sexual Dimorphism in Culture and History, Zone Books, New York.

Downloads

Download data is not yet available.

Słowa kluczowe

płeć kulturowa
płeć biologiczna
trzecia płeć kulturowa
studia nad płcią kulturową
studia nad mężczyznami
alternatywna forma męskości
seksualność
męskość
kobiecość
heteroseksualność
homoseksualność
mężczyzna transgenderowy

Jak cytować

Arcimowicz, K. (2006). Trzecia płeć w perspektywie międzykulturowej. Kultura I Społeczeństwo, 50(4), 87–106. https://doi.org/10.35757/KiS.2006.50.4.4

Prawa autorskie

Podobne artykuły

Mateusz Włodarek, Studia socjologiczne nad architekturą , Kultura i Społeczeństwo: Tom 65 Nr 3 (2021)
Agnieszka Kolasa-Nowak, Nauki społeczne w Polsce jako generator znaczeń , Kultura i Społeczeństwo: Tom 67 Nr 2 (2023)
Marcin Wilk, Sprawczość w badaniach nad historią społeczną dziewcząt. Przykład międzywojennego Tarnowa , Kultura i Społeczeństwo: Tom 66 Nr 4 (2022)
Małgorzata Łukianow, Anna Wylegała, Czy, kiedy i jak? Badanie i dokumentowanie losów uchodźczyń wojennych z Ukrainy w Polsce , Kultura i Społeczeństwo: Tom 67 Nr 3 (2023): Ukraina i Polska 2022 — wobec inwazji Rosji
Kamila Fiałkowska, Michał P. Garapich, Elżbieta Mirga-Wójtowicz, Krytyczna analiza naukowej ciszy, czyli dlaczego Romowie migrują (z naszego pola widzenia) , Kultura i Społeczeństwo: Tom 62 Nr 2 (2018): PRZEMIANY WIĘZI
Arkadiusz Łuba, Putler, Putinna i Śmierć , Kultura i Społeczeństwo: Tom 67 Nr 3 (2023): Ukraina i Polska 2022 — wobec inwazji Rosji
Ewa Nowicka, Ayur Zhanaev, ‘Chińczyki trzymają się mocno.’ Dynamika obrazu Chińczyka w Polsce (1988-2018) , Kultura i Społeczeństwo: Tom 66 Nr 3 (2022)
Marta Gospodarczyk, „Teraz miłość to coś bardzo niesmacznego”. Pamiętnik nr 5340 z tomu Drogi awansu w mieście jako przestroga dla socjalistycznych dziewcząt , Kultura i Społeczeństwo: Tom 66 Nr 2 (2022)
Anna Sobolczyk, Czym się różni singiel od singielki? Płeć kulturowa jako element tożsamości singli , Kultura i Społeczeństwo: Tom 52 Nr 3 (2008): Problemy płci
Ewa Malinowska, Płeć kulturowa a przestrzeń społeczna , Kultura i Społeczeństwo: Tom 52 Nr 3 (2008): Problemy płci

1 2 3 4 5 > >>

Możesz również Rozpocznij zaawansowane wyszukiwanie podobieństw dla tego artykułu.

[1] Badinter Elizabeth, 1993, XY — Tożsamość mężczyzny, tłum. Grzegorz Przewłocki, Wydawnictwo WAB, Warszawa.

[2] Bem Sandra, 2000, Męskość, kobiecość. O różnicach wynikających z płci, tłum. Sylwia Pikiel, Gdańskie Wydawnictwo Psychologiczne, Gdańsk.

[3] Besnier Niko, 1996, Polinesian Gender Liminality Throught Time and Space, w: Gilbert Herdt (red.), Third Sex, Third Gender: Beyond Sexual Dimorphism in Culture and History, Zone Books, New York.

[4] Bolin Anne, 1996, Transcending and Transgendering: Male-to-Female Transsexuals, Dichotomy and Diversity, w: Gilbert Herdt (red.), Third Sex, Third Gender: Beyond Sexual Dimorphism in Culture and History, Zone Books, New York.

[5] Brummelhuis Han, 1999, Transformations of Transgender: The Case of the Thai Kathoey, w: Peter A. Jackson, Gerard Sullivan (red.), Lady Boys, Tom Boys, Rent Boys: Male and Female Homosexualities in Contemporary Thailand, The Haworth Press, New York–London–Oxford.

[6] Butler Judith, 1990, Gender Trouble: Feminism and the Subversion of Identity, Routledge, New York–London.

[7] Foucault Michel, 1995, Historia seksualności, tłum. różni, Czytelnik, Warszawa.

[8] Fraser Laura, 2003, Tam, gdzie chłopcy wyrastają na kobiety, „Marie Claire”, nr 10, s. 60–65.

[9] Giddens Anthony, 2004, Socjologia, tłum. Alina Szulżycka, PWN, Warszawa.

[10] Głażewska Ewa, 2005, Płeć i antropologia. Kulturowa koncepcja płci w ujęciu Margaret Mead, Centrum Edukacji Europejskiej, Toruń.

[11] Hekma Gert, 1996, „A Feamale Soul in a Male Body”: Sexual Inversion as Gender Inversion in Nineteenth-Century Sexuology, w: Gilbert Herdt (red.), Third Sex, Third Gender: Beyond Sexual Dimorphism in Culture and History, Zone Books, New York.

[12] Herdt Gilbert, 1996a, Introduction: Third Sexes and Third Genders, w: Gilbert Herdt (red.), Third Sex, Third Gender: Beyond Sexual Dimorphism in Culture and History, Zone Books, New York.

[13] Herdt Gilbert, 1996b, Mistaken Sex: Culture, Biology and the Third Sex in New Gwinea, w: Gilbert Herdt (red.), Third Sex, Third Gender: Beyond Sexual Dimorphism in Culture and History, Zone Books, New York.

[14] Jackson Peter A., Sullivan Gerard, 1999, A Panoply of Roles: Sexual and Gender Diversity in Contemporary Thailand, w: Peter A. Jackson, Gerard Sullivan (red.), Lady Boys, Tom Boys, Rent Boys: Male and Female Homosexualities in Contemporay Thailand, The Haworth Press, New York–London–Oxford.

[15] Laqueur Thomas, 1992, Making Sex: Body and Gender from the Greeks to Freud, Harvard University Press, Cambridge, Mass.–London.

[16] Lorber Judith, 1994, Pardoxes of Gender, Yale University Press, New Haven–London.

[17] Meer Theo, 1996, Sodomy and Pursuit of a Third Sex in the Early Modern Period, w: Gilbert Herdt (red.), Third Sex, Third Gender: Beyond Sexual Dimorphism in Culture and History, Zone Books, New York.

[18] Nanda Serena, 1996, Hijras: An Alternative Sex and Gender Role in India, w: Gilbert Herdt (red.), Third Sex, Third Gender: Beyond Sexual Dimorphism in Culture and History, Zone Books, New York.

[19] Nanda Serena, 1999, Neither Man nor Woman, Wadsworth Publishing Comapany, Belmont CA.

[20] Nanda Serena, 2000, Gender Diversity: Crosscultural Variations, Waveland Press, Route IL.

[21] Rattachumpoth Rakkit, 1999, Introduction, w: Peter A. Jackson, Gerard Sullivan (red.), Lady Boys, Tom Boys, Rent Boys: Male and Female Homosexualities in Contemporary Thailand,

[22] The Haworth Press, New York–London–Oxford.

[23] Renzetti Claire M., Curran Daniel J., 2005, Kobiety, mężczyźni i społeczeństwo, tłum. Agnieszka Gromkowska-Melosik, PWN, Warszawa.

[24] Ringrose Kathryn M., 1996, Living in the Shadows: Eunuchs and Gender in Byzantium, w: Gilbert Herdt (red.), Third Sex, Third Gender: Beyond Sexual Dimorphism in Culture and History, Zone Books, New York.

[25] Roscoe Will, 2000, Changing Ones: Third and Fourth Genders in Native North America, St. Martin’s Griffin, New York.

[26] Schmidt Johanna, 2003, Paradise Lost? Social Change and Fa’afafine in Samoa, „Current Sociology”, t. 51, s. 417–432.

[27] Stefanicki Robert, 2000, Eunuch przynosi szczęście, „Magazyn”. Dodatek „Gazety Wyborczej”, 10 października.

[28] Sulima Roch, 2000, Antropologia codzienności, Wydawnictwo Uniwersytetu Jagiellońskiego, Kraków.

[29] Trumbach Randolph, 1996, London’s Sapphists: From Three Sexes to Four Genders in the Making of Modern Culture, w: Gilbert Herdt (red.), Third Sex, Third Gender: Beyond Sexual Dimorphism in Culture and History, Zone Books, New York.