Skip to main navigation menu Skip to main content Skip to site footer
KiS baner

Vol. 48 No. 1 (2004): Socjologia wobec dyskursu

Articles and essays

Modern Forms of Prejudice. Discursive Psychological Perspective

DOI: https://doi.org/10.35757/KiS.2004.48.1.3
Submitted: November 7, 2024
Published: March 17, 2004

Abstract

The article examines the theory and methods of analysing discursive forms of prejudice. Contemporary forms of prejudice are usually sensitive to the norms of political correctness. This is the reason why traditional measures of prejudice do not detect real attitudes. This article shows different approach, based on linguistics (van Dijk’s critical discourse analysis, CDA), pragmatics (discriminatory speech acts), critical psychology (discursive social psychology) and social-cognition (linguistic intergroup bias, LIB). All of these perspectives present attitudes in argumentative context and examine intergroup uses of various forms of language. Finally, a case of modern Polish anti-Semitism is presented as a model issue for future application of presented methods.

References

  • Austin J., 1993, Mówienie i poznanie. Wykłady i rozprawy filozoficzne, tłum. B. Chwedeńczuk, PWN, Warszawa.
  • Bilewicz M., 2002, Mit «przedsięborstwa holokaust», „Krytyka Polityczna”, nr 1.
  • Bilewicz M., 2003, „Pamięć odzyskana czy rytuały pojednania? Społeczne reprezentacje historii mordu w Jedwabnem”, niepublikowana praca magisterska, IS UW.
  • Billig M., 1985, Prejudice, Categorisation and Particularisation: From a Perceptual to a Rhetorical Approach, „European Journal of Social Psychology”, t. 15, s. 79–103.
  • Billig M., 1987a, Arguing and Thinking, Cambridge University Press, Cambridge.
  • Billig M., 1987b, Anti-Semitic Themes and the British Far Left: Some Social-Psychological Observations on Indirect Aspects of Conspiracy Tradition, w: C. F. Graumann, S. Moscovici (red.), Changing Conceptions of Cospiracy, Springer, New York.
  • Billig M., 1988, Ideological Dilemmas, Sage, London.
  • Billig M., 1991, Ideology and Oppinions, Sage, London.
  • Billig M., 2001, Humour and Hatred: The Racist Jokes of Ku Klux Klan, „Discourse & Society”, t. 12, s. 236–289.
  • Blum-Kulka S., 2001, Pragmatyka dyskursu, w: T. A. van Dijk (red.), Dyskurs jako struktura i proces, tłum. G. Grochowski, PWN, Warszawa.
  • Bodenhausen G. V., Macrae C. N., 1999, Samoregulacja w postrzeganiu międzygrupowym: mechanizmy i skutki tłumienia stereotypów, w: C. N. Macrae, Ch. Stangor, M. Hewstone (red.), Stereotypy i uprzedzenia. Najnowsze ujęcie, tłum. M. Majchrzak, A. i M. Kacmajor, A. Nowak, GWP, Gdańsk.
  • Brewer M., 1999, Kiedy stereotypy powodują stereotypizację: wpływ stereotypów na spostrzeganie osób w: C. N. Macrae, Ch. Stangor, M. Hewstone (red.), Stereotypy i uprzedzenia. Najnowsze ujęcie, tłum. M. Majchrzak, A. i M. Kacmajor, A. Nowak, GWP, Gdańsk.
  • Condor S., Antaki C., 2001, Dyskurs a psychologia postrzegania społecznego, w: T. A. van Dijk (red.), Dyskurs jako struktura i proces, tłum. G. Grochowski, PWN, Warszawa.
  • Datner H., 1996, Struktura i wyznaczniki postaw antysemickich, w: I. Krzemiński (red.), Czy Polacy są antysemitami?, Oficyna Naukowa, Warszawa.
  • Dijk T. A. van, 1993, Elite Discourse and Racism, Sage, Newburry Park.
  • Dijk T. A. van, 2001a, New(s) Racism: A Discourse Analitical Approach, w: S. Cottle (red,), Ethnic Minorities and the Media, Oxford University Press, Buckingham.
  • Dijk T. A. van, 2001b, Badania nad dyskursem, w: T. A. van Dijk (red.), Dyskurs jako struktura i proces, tłum. G. Grochowski, PWN, Warszawa.
  • Dovidio J. F., Brigham J. C., Johnson B. T., Gaertner S. L., 1999, Stereotypizacja, uprzedzenia i dyskryminacja: spojrzenie z innej perspektywy, w: C. N. Macrae, Ch. Stangor, M. Hewstone (red.), Stereotypy i uprzedzenia. Najnowsze ujęcie, tłum. M. Majchrzak, A. i M. Kacmajor, A. Nowak, GWP, Gdańsk.
  • Edwards D., Potter J., 1995, Attribution, w: R. Harre, P. Stearns (red.), Discursive Psychology in Practice, Sage, London.
  • Franco F. M., Maass A., 1999, Intentional Choice Over Prejudice: When the Choice of the Measure Matters, „European Journal of Social Psychology”, t. 29, s. 469–477.
  • Gill A. M., Whedbee K., 2001, Retoryka, w: T. A. van Dijk (red.), Dyskurs jako struktura i proces, tłum. G. Grochowski, PWN, Warszawa.
  • Graumann C. F., Wintermantel M., 1989, Discriminatory Speech Acts, w: D. Bar-Tal i in. (red.), Stereotyping and Prejudice Springer, New York.
  • Harre R., 1998, Epistemology of Social Representations, w: U. Flick (red.) The Psycholgy of the Social, Cambridge University Press, Cambridge.
  • Hewstone M, Augoustinos M., 1998, Social Attributions and Social Representations, w: U. Flick (red.), The Psycholgy of the Social, Cambridge University Press, Cambridge.
  • Hewstone M., 1999, Kontakt i kategoryzacja: zmiana stosunków międzygrupowych w ujęciu psychologii społecznej, w: C. N. Macrae, Ch. Stangor, M. Hewstone (red.), Stereotypy i uprzedzenia. Najnowsze ujęcie, tłum. M. Majchrzak, A. i M. Kacmajor, A. Nowak, GWP, Gdańsk.
  • Jarymowicz M., 2001, W poszukiwaniu przesłanek sztywności stereotypów, w: M. Kofta, A. Jasińska-Kania (red.), Stereotypy i uprzedzenia, Scholar, Warszawa.
  • Kirkland S. L., Greenberg J., Pyszczynski T., 1987, Further Evidence of the Deleterious Effects of Overheard Derogatory Ethnic Labels. Derogation Beyond the Target, „Personality and Social Psychology Bulletin”, t. 13, s. 216–227.
  • Kofta M., Sędek G., 1992, Struktura poznawcza stereotypu etnicznego, bliskość wyborów parlamentarnych, a przejawy uprzedzeń antysemickich, „Kolokwia Psychologiczne”, t. 1.
  • Kofta M., 2001, Stereotyp spiskowy jako centralny składnik antysemityzmu, w: M. Kofta, A. Jasińska-Kania (red.), Stereotypy i uprzedzenia, Scholar, Warszawa.
  • Kofta M., Doliński D., 2000, Poznawcze podejście do osobowości, w: J. Strelau, Psychologia. Podręcznik akademicki, t. 2, GWP, Gdańsk.
  • Kowalski S., 2000, Wobec Zagłady: o retoryce pamięci i zapominania, „Przegląd Socjologiczny”.
  • Koźmińska-Frejlak, Krzemiński I., 1996, Stosunek społeczeństwa polskiego do Zagłady Żydów, w: I. Krzemiński (red.), Czy Polacy są antysemitami?, Oficyna Naukowa, Warszawa.
  • Krzemiński I., 1993, Anti-Semitism in Today’s Poland. Research Hypothesis, „Patterns of Prejudice”, t. 27, nr 1.
  • Krzemiński I., 2002, Polish-Jewish Relations, Anti-Semitism and National Identity, „Polish Sociological Review”.
  • Kurcz I., 2000, Psychologia języka i komunikacji, Scholar, Warszawa.
  • Kwiatkowska A., 1999, Tożsamość a społeczne kategoryzacje, Wydawnictwo IP PAN, Warszawa.
  • Maass A., Arcuri G., 1999, Język a stereotypizacja, w: C. N. Macrae, Ch. Stangor, M. Hewstone (red.), Stereotypy i uprzedzenia. Najnowsze ujęcie, tłum. M. Majchrzak, A. i M. Kacmajor, A. Nowak, GWP, Gdańsk.
  • McGarty C., 1999, Categorisation in Social Psychology, Sage, London.
  • Melchior M., 2001, Reakcje na stygmat (impresje wokół badań nad polskimi Żydami), w: M. Kofta, A. Jasińska-Kania (red.), Stereotypy i uprzedzenia, Scholar, Warszawa.
  • Osiejuk E., 1994, Problematyka dyskursu w neuropsychologii poznawczej, Oficyna Wydawnicza Wydziału Psychologii UW, Warszawa.
  • Potter J., Wetherell M., 1998, Social Representations, Discourse Analysis, and Racism, w: U. Flick (red.), The Psycholgy of the Social, Cambridge University Press, Cambridge.
  • Searle J. R., 1987, Czynności mowy, tłum. B. Chwedeńczuk, PWN, Warszawa.
  • Semin G. R., Montes L. G., Valencia J. F., 2003, Communication Constraints on the Linguistic Intergoup Bias, „Journal of Experimental Social Psychology”, t. 39, nr 2, s. 142–148.
  • Stangor C., Schaller M., 1999, Stereotypy jako reprezentacje indywidualne i zbiorowe, w: C. N. Macrae, C. Stangor, M. Hewstone (red.), Stereotypy i uprzedzenia. Najnowsze ujęcie, tłum. M. Majchrzak, A. i M. Kacmajor, A. Nowak, GWP, Gdańsk.
  • Stephan W. G., Sephan C. W., 2000, Wywieranie wpływu przez grupy. Psychologia relacji, tłum. M. Kacmajor, GWP, Gdańsk.
  • Tomlin R. S. i in., 2001, Semantyka dyskursu, w: T. A. van Dijk (red.), Dyskurs jako struktura i proces, tłum. G. Grochowski, PWN, Warszawa.
  • Trutkowski C., 2000, Społeczne reprezentacje polityki, Scholar, Warszawa.
  • Wodak R., Matouchek B.,1993, «We are Dealing with People whose Origins Can Clearly Tell Just by Looking»: Critical Discourse Analysis and the Study of Neo-racism in Contemporary Austria, „Discourse & Society”, t. 4, s. 225–248.

Downloads

Download data is not yet available.

Similar Articles

1 2 3 4 5 > >> 

You may also start an advanced similarity search for this article.