Tom 69 Nr 4 (2025): Granice symboliczne w komunikacji społecznej
Artykuły i rozprawy
„My i oni” – granice symboliczne klasy średniej w Polsce
Abstrakt
Granice symboliczne to pojęcia-linie obejmujące niektórych ludzi i rzeczy, podczas gdy inni zostają wykluczeni. Badacze i badaczki dowodzą, że podziały my/oni są produktem pracy nad granicami i w dużej mierze zależą od znaczeń, jakie ludzie im nadają. Istotną rolę w tym procesie odgrywają zarówno repertuary kulturowe, do których mogą się odwołać, jak i strukturalne warunki, w jakich żyją. Celem artykułu jest odpowiedź na pytanie dotyczące mechanizmów konstruowania granic symbolicznych przez osoby należące do klasy średniej w Polsce. Jakie kategorie i schematy klasyfikacyjne stosują, aby określić różnice między ludźmi takimi jak „my” a ludźmi takimi jak „oni”, oraz jakie strategie argumentacyjne wykorzystują do podtrzymywania i legitymizowania tych podziałów? Analiza indywidualnych wywiadów pogłębionych wskazała na istnienie wewnętrznych różnic w obrębie klasy średniej (frakcja ekonomiczna/frakcja kulturowa) oraz wpływ kontekstu społecznego na to, w jaki sposób badani z Warszawy i Wałbrzycha konstruują granice symboliczne swojej klasy.
Bibliografia
- Barth Fredrik, 1969, Introduction, w: Fredrik Barth (red.), Ethnic Groups and Boundaries: The Social Organization of Culture Difference, Universitetsforlaget–Allen & Unwin, Bergen––London.
- Beck Ulrich, 2006, The Cosmopolitan Vision, Polity Press, Cambridge–Malden.
- Bennett Tony, Savage Mike, Silva Elizabeth, 2009, Culture, Class, Distinction, Routledge, Abingdon.
- Bonikowski Bart, DiMaggio Paul, 2016, Varieties of American Popular Nationalism, „American Sociological Review”, t. 81(5), s. 949–980.
- Bornschier Silke, Häusermann Silja, Zollinger David, Colombo Claudio, 2021, How “Us” and “Them” Relates to Voting Behavior—Social Structure, Social Identities, and Electoral Choice, „Comparative Political Studies”, t. 54(12), s. 2087–2122.
- Bourdieu Pierre, 1985, The Social Space and the Genesis of Groups, „Theory and Society”, t. 14(6), s. 723–744.
- Bourdieu Pierre, 1991, Language and Symbolic Power, Polity Press, Cambridge.
- Bourdieu Pierre, 2004, Męska dominacja, tłum. Lucyna Kopciewicz, Oficyna Naukowa, Warszawa.
- Bourdieu Pierre, 2006, Dystynkcja. Społeczna krytyka władzy sądzenia, tłum. Piotr Biłos, Scholar, Warszawa.
- Buchowski Michał, 2006, The Specter of Orientalism in Europe: From Exotic Other to Stigmatized Brother, „Anthropological Quarterly”, t. 79(3), s. 463–482 (https://doi.org/10.1353/ anq.2006.0032).
- Calhoun Craig, 1995, Critical Social Theory: Culture, History and the Challenge of Difference, Blackwell, Oxford.
- Cepic Davor, 2019, Class Cultures in Post-socialist Eastern Europe, Routledge, New York.
- Charkiewicz Ewa, 2009, Matki do sterylizacji. Neoliberalny rasizm w Polsce / Mothers to be sterilized. Neoliberal racism in Poland, Biblioteka On-line Think Tanku Feministycznego. Cohen Anthony P., 1985, The Symbolic Construction of Community, Routledge, London. Crăciun Magdalena, Lipan Ștefan, 2020, Introduction: The Middle Class in Post-socialist Europe: Ethnographies of Its ‘Good Life’, „East European Politics & Societies and Cultures”, t. 34(2), s. 423–440.
- Domański Henryk, 1997, Mobilność i hierarchie stratyfikacyjne, w: Henryk Domański, Andrzej Rychard (red.), Elementy nowego ładu, Instytut Filozofii i Socjologii PAN, Warszawa, s. 47–79.
- Domanski Henryk, 2000, On the Verge of Convergence: Social Stratification in Eastern Europe, Central European University Press, Budapest.
- Domański Henryk, 2015, Czy są w Polsce klasy społeczne?, Wydawnictwo Krytyki Politycznej, Warszawa.
- DiMaggio Paul, 1997, Culture and Cognition, „Annual Review of Sociology”, t. 23(1), s. 263–287 (https://doi.org/10.1146/annurev.soc.23.1.263).
- Dunn Elizabeth, 2007, Prywatyzując Polskę, tłum. Przemysław Sadura, Wydawnictwo Krytyki Politycznej, Warszawa.
- Durkheim Émile, 1990, Elementarne formy życia religijnego. System totemiczny w Australii, tłum. Anna Zadrożyńska, Wydawnictwo Naukowe PWN, Warszawa.
- Einhorn Barbara, Sever Charlotte, 2003, Gender and Civil Society in Central and Eastern Europe, „International Feminist Journal of Politics”, t. 5(2), s. 163–190.
- Epstein Cynthia Fuchs, 1992, Tinkerbells and Pinups: The Construction and Reconstruction of Gender Boundaries at Work, w: Michèle Lamont, Marcel Fournier (red.), Cultivating Differences: Symbolic Boundaries and the Making of Inequality, University of Chicago Press, Chicago, s. 232–256.
- Evans Geoffrey, Tilley James, 2012, How Parties Shape Class Politics: Explaining the Decline of the Class Basis of Party Support, „British Journal of Political Science”, t. 42(1), s. 137–161.
- Fehérváry Krisztina, 2002, American Kitchens, Luxury Bathrooms, and the Search for a ‘Normal’ Life in Postsocialist Hungary, „Ethnos”, t. 67(3), s. 369–400.
- Gdula Maciej, Lewicki Mikołaj, Sadura Przemysław, 2015, Praktyki kulturowe klasy ludowej, Wydawnictwo Krytyki Politycznej, Warszawa.
- Gdula Maciej, Sadura Przemysław, 2012, Style życia i porządek klasowy w Polsce, Scholar, Warszawa.
- Hall Peter A., Lamont Michèle, 2013, Social Resilience in the Neoliberal Era, Cambridge University Press, Cambridge.
- Harvey David, 2005, A Brief History of Neoliberalism, Oxford University Press, Oxford.
- Jacyno Małgorzata, Jawłowska Aldona, Kempny Marian (red.), 2004, Kultura w czasach globalizacji, Wydawnictwo IFiS PAN, Warszawa.
- Janicka Krystyna, Słomczyński Kazimierz M., 2014, Struktura społeczna w Polsce: klasowy wymiar nierówności, „Przegląd Socjologiczny”, nr 2, s. 55–72.
- Jarness Vegard, 2017, Cultural vs Economic Capital: Symbolic Boundaries within the Middle Class, „Sociology”, t. 51(2), s. 357–373.
- Jenkins Richard, 2000, Categorization: Identity, Social Process and Epistemology, „Current Sociology”, t. 48(3), s. 7–25.
- Kulas Piotr, 2016, Rozmowy o inteligencji, Scholar, Warszawa.
- Lamont Michèle, 1992, Money, Morals, and Manners: The Culture of the French and American Upper-Middle Class, University of Chicago Press, Chicago.
- Lamont Michèle, 1995, National Identity and National Boundary Patterns in France and the United States, „French Historical Studies”, t. 19(2), s. 349–365.
- Lamont Michèle, 2000, The Dignity of Working Men: Morality and the Boundaries of Race, Class, and Immigration, Russell Sage Foundation & Harvard University Press, New York––Cambridge, MA.
- Lamont Michèle, Duvoux Nicolas, 2014, How Neo-Liberalism Has Transformed France’s Symbolic Boundaries?, „French Politics, Culture & Society”, t. 32(2), s. 57–75.
- Lamont Michèle, Fournier Marcel, 1992, Cultivating Differences: Symbolic Boundaries and the Making of Inequality, University of Chicago Press, Chicago.
- Lamont Michèle, Molnár Virág, 2002, The Study of Boundaries in the Social Sciences, „Annual Review of Sociology”, t. 28, s. 167–195.
- Lamont Michèle, Thévenot Laurent, 2000, Rethinking Comparative Cultural Sociology: Introduction: Toward a Renewed Comparative Cultural Sociology, w: Laurent Thévenot, Michèle Lamont (red.), Rethinking Comparative Cultural Sociology: Repertoires of Evaluation in France and the United States, Cambridge University Press, Cambridge, s. 1–21.
- Lepczyński Krzysztof, 2019, Związek zawodowy w korporacji medialnej. Studium przypadku, „Polityka Społeczna”, nr 3, s. 32–37.
- Leśniewicz Kacper, Radiukiewicz Anna, 2023, Społeczeństwo obywatelskie w klasowym zwierciadle, „Przegląd Socjologiczny”, nr 4, s. 111–134.
- Lewicki Mikołaj, 2016, Klasy w postnarodowych społeczeństwach. Socjologia klas według Michèle Lamont, „Studia Socjologiczno-Polityczne. Seria Nowa”, nr 1–2, s. 31–54.
- Lewicki Mikołaj, 2018, Przyszłość nie może się zacząć. Polski dyskurs transformacyjny w perspektywie teorii modernizacji i teorii czasu, Scholar, Warszawa.
- Lewicki Mikołaj, Drozdowska Anna, 2017, „Słoiki” i warszawiacy: klasowe wojny o Warszawę, w: Maciej Gdula, Marcin Sutowski (red.), Klasy w Polsce. Teorie, dyskusje, badania, konteksty, Instytut Studiów Zaawansowanych, Warszawa, s. 93–133.
- Lisowska-Magdziarz Małgorzata, 2018, Ubóstwo jako problem estetyczny: medialne reprezentacje polskiej „underclass”, „Kultura Współczesna”, nr 4, s. 57–69 (https://doi.org/10.26112/ kw.2018.103.05).
- Łuczaj Kamil, 2021, Doznawanie klasy w perspektywie mikrosocjologicznej. Przypadek pracowników naukowych, „Przegląd Socjologii Jakościowej”, nr 2, s. 6–25 (https://doi.org/10. 18778/1733-8069.17.2.01).
- Luczaj Kamil, 2023, Upwardly Mobile Biographies. An Analysis of Turning Points in the Careers of Working-Class Faculty, „Advances in Life Course Research”, t. 56: 100545.
- Mrozowicki Adam, 2011, Coping with Social Change. Life Strategies of Workers in Poland’s New Capitalism, Leuven University Press, Leuven.
- Murphy Richard, 1988, Social Closure: The Theory of Monopolization and Exclusion, Oxford University Press, New York.
- Niesporek Andrzej, Trembaczowski Łukasz, Warczok Tomasz, 2013, Granice symboliczne.
- Studium praktyk kulturowych na przykładzie działań zawodowych pracowników socjalnych, Nomos, Kraków.
- Nunn Alex, Tepe-Belfrage Daniela, 2017, Disciplinary Social Policy and the Failing Promise of the New Middle Classes: The Troubled Families Programme, „Social Policy and Society”, t. 16(1), s. 119–29.
- Ost David, 2015, Stuck in the Past and the Future: Class Analysis in Post-Communist Poland, „East European Politics and Societies and Cultures”, t. 29(3) (https://doi.org/1177/08883254 15602058).
- Pellandini-Simányi László, 2017, How Do Friends Manage Income Differences? The Role of Lay Concepts of Justice in the Erosion of Income-Bridging Friendships and Social Segregation, „Sociology”, t. 51(3), s. 592–607.
- Rek-Woźniak Magdalena, 2016, Młodzi dorośli. Wzory ruchliwości społecznej w okresie transformacji systemowej, Wydawnictwo Uniwersytetu Łódzkiego, Łódź.
- Savage Mike, 2008, Class Analysis and Social Transformation, Open University Press, Maidenhead.
- Sawicka Maja, 2019, Pogardzający i pogardzani, w: Mirosława Marody, Joanna Konieczna-Sałamatin (red.), Społeczeństwo na zakręcie. Zmiany postaw i wartości Polaków w latach 1990–2018, Scholar, Warszawa, s. 195–216.
- Stevenson Nick, 2003, Cultural Citizenship. Cosmopolitan Questions, Open University Press, Berkshire.
- Stewart Evan, Edgell Penny, Delehanty Jack, 2017, The Politics of Religious Prejudice and Tolerance for Cultural Others, „The Sociological Quarterly”, t. 59(1), s. 17–39.
- Strzyczkowski Konstanty, 2000, Bogacze, biedacy i średniacy, w: Mirosława Marody (red.), Między rynkiem a etatem. Społeczne negocjowanie polskiej rzeczywistości, Scholar, Warszawa. Szcześniak Magda, 2016, Normy widzialności. Tożsamość w czasach transformacji, Fundacja Bęc Zmiana, Instytut Kultury Polskiej UW, Warszawa.
- Świrek Krzysztof, 2021, Różnica klasowa: symboliczna, wyobrażeniowa i realna, „Widok. Teorie i Praktyki Kultury Wizualnej”, nr 30 (https://www.pismowidok.org/pl/archiwum/ 2021/30-wizualnosc-klas-spolecznych-struktury-i-relacje/roznica-klasowa).
- Świrek Krzysztof, 2023, Klasy społeczne w dyskursie publicznym: klasa średnia i pasaże polskiej polityczności, „Przegląd Socjologiczny”, nr 4, s. 83–110.
- Theiss Maria, 2019, Troska o nasze polskie dzieci, rozleniwianie nierobów i manipulowanie pokrzywdzonymi. Analiza dyskursu publicznego wokół programu Rodzina 500+, Instytut Studiów Zaawansowanych, Warszawa.
- Tomescu-Dubrow Irina, Słomczyński Kazimierz M., Domański Henryk, Kjerulf Dubrow Joshua, Sawiński Zbigniew, Przybysz Dariusz, 2018, Dynamics of Class and Stratification in Poland, Central European University Press, Budapest.
- Wacquant Loïc, 1991, Making Class: The Middle Class(es) in Social Theory and Social Structure, „Social Theory and Politics”, t. 18(1), s. 1–23.
- Wacquant Loïc, 2009, Punishing the Poor: The Neoliberal Government of Social Insecurity, Duke University Press, Durham, NC.
- Wacquant Loïc, 2010, Class, Race & Hyperincarceration in Revanchist America, „Daedalus”, t. 139(3), s. 74–90.
- Weber Max, 1946, Science as a Vocation, w: Hans H. Gerth, C. Wright Mills (red.), From Max Weber: Essays in Sociology, Oxford University Press, New York.
- Weber Max, 2002, Gospodarka i społeczeństwo. Zarys socjologii rozumiejącej, tłum. Dorota Lachowska, Wydawnictwo Naukowe PWN, Warszawa.
- Weininger Elliot B., 2005, Foundations of Pierre Bourdieu’s Class Analysis, w: Erik Olin Wright (red.), Approaches to Class Analysis, Cambridge University Press, Cambridge, s. 82–118.
- Woźniak Wojciech, 2010, Zwalczanie ubóstwa czy zwalczanie ubogich? O wizerunku biednego w polskim dyskursie publicznym, w: Piotr Żuk (red.), Podziały klasowe i nierówności społeczne. Refleksje socjologiczne po dwóch dekadach realnego kapitalizmu w Polsce, Oficyna Naukowa, Warszawa, s. 197–212.
- Zarycki Tomasz, 2000, Politics in the Periphery: Political Cleavages in Poland Interpreted in Their Historical and International Context, „Europe-Asia Studies”, t. 52(5), s. 851–873.
- Zarycki Tomasz, 2008, Kapitał kulturowy. Inteligencja w Polsce i w Rosji, Wydawnictwo Uniwersytetu Warszawskiego, Warszawa.
Downloads
Download data is not yet available.
