Przejdź do głównego menu Przejdź do sekcji głównej Przejdź do stopki
Civitas baner

Tom 33 (2023)

Numer specjalny

Nieskończoność dialektyki negatywnej a dialektyka nie-całości

DOI: https://doi.org/10.35757/CIV.2023.33.05
Przesłane: 22 stycznia 2025
Opublikowane: 3 października 2025

Abstrakt

Artykuł analizuje teoretyczne założenia dialektyki negatywnej Teodora W. Adorna w zestawieniu z koncepcją dialektyki nie-całości rozwijaną przez szkołę słoweńską, reprezentowaną przez Alenkę Zupančič, Mladena Dolara i Slavoja Žižka. Głównym celem tekstu jest ukazanie, jak te konstrukcje teoretyczne kształtują polityczno-praktyczne postawy zaangażowanych intelektualistów, którzy pragną wpływać na rzeczywistość, jednocześnie zachowując autonomię krytycznej myśli. Autor omawia ograniczenia oraz możliwości przekraczania opozycji między teorią a praktyką, krytycyzmem a dogmatyzmem, które uwidaczniają się w analizach Adorna i Hegla. Dialektyka nie-całości jest interpretowana jako sposób na ponowne zrozumienie relacji podmiotowo-przedmiotowych w duchu Heglowskim, w przeciwieństwie do często jednostronnego odczytania dialektyki negatywnej jako procesu nieskończonej negacji. Tekst wskazuje także na znaczenie cierpienia i ograniczeń wiedzy jako kluczowych kategorii w obu analizowanych podejściach, jednocześnie podkreślając ich krytyczne i praktyczne implikacje.

Bibliografia

  • Adorno Th.W., Dialektyka negatywna, Państwowe Wydawnictwo Naukowe, Warszawa 1986.
  • Adorno Th.W., Drei Studien zu Hegel, [w:] T.W. Adorno, Gesammelte Schriften, Bd. 5, Suhrkamp, Frankfurt/M. 1990.
  • Buchwalter A., „Hegel: Three Studies”. By Theodor W. Adorno [...], „The Philosophical Review” 1995, vol. 104, No. 2. DOI: https://doi.org/10.2307/2185989
  • Buck-Morss S., The Origin of Negative Dialectics: Theodor W. Adorno, Walter Benjamin, and the Frankfurt Institute, The Free Press, New York 1977. DOI: https://doi.org/10.3817/1277034184
  • Dolar M., Frenologia ducha, przeł. M. Kropiwnicki, „Kronos. Metafizyka, kultura, religia” 2008, nr 1.
  • Harris H.S., Theodor W. Adorno, „Hegel: Three Studies” [...], „Philosophy of the Social Sciences” 1999, vol. 29, No. 1. DOI: https://doi.org/10.1177/004839319902900107
  • Hegel G.W.F., Fenomenologia ducha, t. 1, Państwowe Wydawnictwo Naukowe, Warszawa 1963.
  • Hegel G.W.F., O rozmaitych formach, jakie dają o sobie znać w dzisiejszej filozofii, przeł. M. Pańków, „Przegląd Filozoficzno-Literacki” 2010, nr 2 (27).
  • Hegel G.W.F., Prezentacja systemu Fichtego, „Nowa Krytyka” 1992, nr 2.
  • Hegel G.W.F., Zasady filozofii prawa, przeł. A. Landman, Państwowe Wydawnictwo Naukowe, Warszawa 1969.
  • Kant I., Krytyka czystego rozumu, t. 2, przekł., wstęp i przyp. R. Ingarden, Państwowe Wydawnictwo Naukowe, Warszawa 1957.
  • Lukács G., Młody Hegel. O powiązaniach dialektyki z ekonomią, przekł. i wstęp M.J. Siemek, Państwowe Wydawnictwo Naukowe, Warszawa 1980.
  • Mikurda K., Nie-całość. Žižek, Dolar, Zupančič, Wydawnictwo Naukowe PWN, Warszawa 2015.
  • Müller-Doohm S., Adorno. A Biography, trans. R. Livingstone, Polity Press, London 2005.
  • Sosnowski M., Bartleby, Obłomow, Głodomór, „Teksty Drugie. Teoria literatury, krytyka, interpretacja” 2013, nr 6 (144).
  • Stalin J.V., Industrialisation of the Country and the Right Deviation in the C.P.S.U.(B.). Speech Delivered at the Plenum of the C.P.S.U.(B.). November 19, 1928, „Marxists Internet Archive” [online, dostęp: 19 VI 2025]: <https://www.marxists.org/reference/archive/stalin/works/1928/11/19.htm?utm_source=chatgpt.com>.
  • Staniszkis J., Ontologia socjalizmu, Ośrodek Myśli Politycznej, Wyższa Szkoła Biznesu – National Louis University, Wydawnictwo „Dante”, Kraków–Nowy Sącz 2006.
  • Wójcik B., Wojna i motłoch. Sprzeczności nowoczesne w filozofii Hegla, Universitas, Instytut Studiów Politycznych PAN, Kraków–Warszawa 2022.
  • Zupančič A., The Odd One in: On Comedy, MIT Press, Cambridge 2008.
  • Žižek S., Less than Nothing. The New Foundation of Dialectical Materialism, Verso, London 2013.

Downloads

Download data is not yet available.

Podobne artykuły

1 2 3 4 > >> 

Możesz również Rozpocznij zaawansowane wyszukiwanie podobieństw dla tego artykułu.